ISSN: 2710-3994 <div>Volume 2 Number 30 (2022) 96-106 </div><div><a href="https://doi.org/10.51943/2710-3994.2022.2.80">https://doi.org/10.51943/2710-3994.2022.2.80</a> </div><div> ҒТАМР 03.41.91 </div><div><b> Қ.А. Жамбулатов* </b></div><div> Ә.Х. Марғұлан атындағы Археология институты. Қазақстан, Алматы. </div><div> *Автор-корреспондент </div><div>E-mail: kairo_88@inbox.ru (Жамбулатов) </div><div style="text-align:justify;"><b> Аңдатпа.</b> Мақалада қазіргі Батыс Қазақстан аумағында б.д. ІІ ғ. екінші жартысы – IV ғ. аралығында өмір сүрген көшпелі халыққа тән жерлеу салтын сипаттайтын статистикалық мәліметтер келтірілген. Іріктемеге барлығы екі жүзден астам нысан есепке алынды. Жайық өзенінің бойы мен Мұғалжар маңында орналасқан кейінгі сармат мәдениеті ескерткіштерінің өңірлік ерекшеліктерінің бар екендігі байқалады. Бұл ерекшеліктердің қатарына қорым ішінде «П» және «батпантас» («гантель») тәрізді бірегей нысандардың кездесуі, жерлеу ғұрпының бірнеше түрлерінің таралуы жатады. Дегенмен, аталған екі өңірдегі кейінгі сармат ескерткіштерінде де қос өңірге ортақ қасиеттер сақталған. Олардың қатарына: қабір шұңқырының пішіні, жерленген адамның басын солтүстік секторге қарату, бас сүйек деформациясы және т.б. жатады. Атап айтқанда, Батыс Қазақстанның барлық аумағында таралған жерлеу салты, атап айтқанда, қабір шұңқырларының пішіні, жерлеу мүлкі және т.б. ерекшеліктері ортақ, әрі біртұтастыққа ие. Бұл нысандар нақты бір жерлеу салты, діни-ғұрыптық жерлеу немесе тек діни мақсатта қолданылған. </div><div style="text-align:justify;"> <b>Түйін сөздер:</b> Батыс Қазақстан, кейінгі сармат кезеңі, қорым, «батпантас», жерлеу салты. </div>

ISSN: 2710-3994 <div>Volume 2 Number 30 (2022) 81-95 </div><div><a href="https://doi.org/10.51943/2710-3994.2022.2.79">https://doi.org/10.51943/2710-3994.2022.2.79</a> </div><div> ҒТАМР 03.20:03.29 </div><div> Д.А. Жұмағалиев* , З.Қ. Арынова </div><div> ҚР БҒМ ҒК Мемлекет тарихы институты. Қазақстан, Нұр-Сұлтан. </div><div> *Автор корреспондент </div><div style="text-align:justify;">E-mail: darhanbai@mail.ru (Жұмағалиев), z_k_71@bk.ru (Арынова). </div><div style="text-align:justify;"><b>Аңдатпа. </b>Мақалада отандық тарихшылардың Қазақстан тарихындағы аса маңызды тұлғаларды қабылдауы мен бағалауы мәселелері зерттеледі. Жұмыс Қазақстан тарихының әртүрлі мәселелері бойынша мамандар арасында жүргізілген социологиялық сауалнамаларының нәтижелерін зерттеуге негізделген. Бұл зерттеу Қазақстандағы қазіргі тарих ғылымын қалыптастыру тұжырымдамасын әзірлеу мақсатында ұйымдастырылған жобаның бір бөлігі болып табылады. Зерттеуге тапсырыс беруші Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты, ал жобаны орындаушы – ҚР БҒМ ҒК Мемлекет тарихы институты қызметкерлерінің арнайы жұмыс тобы. Зерттеу респонденттерден арнайы сауалнама сұрақтарына жауап алу арқылы жүзеге асырылды, оның негізгі мақсаты Қазақстандағы тарих ғылымының жағдайын зерттеу болды. Алынған деректер негізінде республикалық маңызы бар Нұр-Сұлтан және Алматы қалалары мамандарының Қазақстан тарихында мейлінше оң рөл атқарған тарихи тұлғалар туралы пікірлеріне талдау жасалды. </div><div style="text-align:justify;"><b>Түйін сөздер:</b> тарих, тарихи сана, тарихнама, Қазақстан, шетелдік зерттеушілер, замануи концепциялар, отандық ғалымдар, тарихи тұлғалар, пәнаралық байланыстар. </div>

ҒТАМР 03.20.00 <div>Р.А. Бекназаров*, Г.К. Кушкарова,Ж.Б. Бақтығали</div><div>Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Қазақстан, Ақтөбе.</div><div>*Автор корреспондент</div><div>E-mail:r.beknazarov@gmail.com (Бекназаров), gulmira-alihan@mail.ru (Кушкарова), baktygali1999@list.ru (Бақтығали)</div><div style="text-align:justify;"><b>Аңдатпа. </b>Мақалада Қазақстан аумағына ХХ ғасырдың 30–40 жылдары депортацияланған поляктар туралы, оның ішінде Ақтөбе облысына күштеп қоныстандырылған поляктар тарихына алғаш рет тарихи-сараптамалық талдау жасалады. Авторлар депортация және қоныстандыру процестерінің жүргізілу барысына сипаттама бере келе, Ақтөбе облысы бойынша статистикалық-салыстырмалы талдаулар жасады. ХХ ғасырдың 30 жылдары әлемдік державалар арасында қайтадан территорияға байланысты шиеленістер туындай бастайды, сол кезеңде шекаралық аймақтарда орналасқан халықтар жер аудару, күштеп қоныстандыру саясаттарының құрбаны болды. Әсіресе, Батыс Украина мен Батыс Белоруссиядан неміс және поляк халықтарын жер аудару қарқынды жүргізілді. Ақтөбе облысына қоныстандырылған поляктарға жасалған іс-шаралар, еңбекпен түзету жұмыстарының іске асуы, түрлі саяси істерге белсене қатысуы мен кейін осы елдің азаматы ретінде партиялық істерге, тың игеру жұмыстарына белсене араласуы көрсетілген. Қазіргі таңда жалпы Қазақстан бойынша 50 мыңнан астам поляктар өмір сүруде.  </div><div><b>Түйін сөздер:</b> депортация, Польша, поляктар, қуғын-сүргін, репрессия, қоныс аударту, жер аудару, делегатура. </div>

ISSN: 2710-3994 <div>Volume 2 Number 30 (2022) 51-68 </div><div><a href="https://doi.org/10.51943/2710-3994.2022.2.77">https://doi.org/10.51943/2710-3994.2022.2.77</a></div><div> МРНТИ 03.20.00</div><div> <b>К.С. Алдажуманов¹* , К.З. Кыпшакбаев² </b></div><div>¹Институт истории и этнологии им. Ч.Ч. Валиханова, Казахстан, Алматы; </div><div>²Высший колледж университета «Болашак», Казахстан, Кызылорда. </div><div> *Корреспондирующий автор</div><div> E-mail: kaidar.aldazhum@mail.ru (Алдажуманов) </div><div style="text-align:justify;"><b> Аннотация. </b>В статье рассматриваются проблемы мобилизации людских и материальных ресурсов Казахстана в условиях военного времени. По выявленным данным, в годы войны 1941-1945 годов 24% населения республики было мобилизовано на оборону СССР и в Трудовую армию. Как показывает анализ документов, перестройка народного хозяйства на военные рельсы был осуществлен с июля 1941 г. по июль 1942 г. За это время в республике было размещено более 1600 эвакуированных предприятий, 142 из них начали давать продукцию военного предназначения. Была перестроена работа всех наркоматов, а также транстпортной системы. В статье также рассматривается мобилизация ресурсов сельского хозяйства. В 1941-1942 гг. в республике была расширена площадь посевных культур. Кроме того в статье показана деятельность общественных органов по оказанию добровольной помощи фронту, по сбору средств на постройку танковых колоны, авиаэскадрилий и другой техники. В входе исследование авторы пришли к выводу о том, что в годы войны все ресурсы Казахстана были мобилизованы на оборону СССР. Из 1 млн 367 тысяч, воевавших на фронтах войны казахстанцев каждый второй остался на полях битвы. 700 тысяч казахстанцев работали в трудовой армии (из них 200 тысяч казахов). Большинство из них трудились за пределами республики. </div><div style="text-align:justify;"><b>Ключевые слова: </b>война, мобилизация, эвакуация, трудовая армия. </div>

ISSN: 2710-3994<div> Volume 2 Number 30 (2022) 34-50</div><div>  <a href="https://doi.org/10.51943/2710-3994.2022.2.76">https://doi.org/10.51943/2710-3994.2022.2.76</a> </div><div> МРНТИ 03.41.91 </div><div><b> Е.Ш. Акымбек¹* , Г.Р. Мухтарова² , Б.А. Железняков1 </b></div><div> 1Институт археологии им. А.Х. Маргулана, Казахстан, Алматы;</div><div> ²Музеи-заповедник «Есик», Казахстан, Есик. </div><div> *Корреспондирующий автор</div><div> E-mail: eraly_a@mail.ru (Акымбек), railovna@mail.ru (Мухтарова), boriszheleznyakov@mail.ru (Железняков). </div><div style="text-align:justify;"><b> Аннотация.</b> Буддизм – первым из мировых религий проник в западный регион Центральной Азии, в регион Шу-Иле – в поздней античности (V–VI вв). Был представлен вплоть до XVII–XIX вв. ойратским ламаизмом. То есть, на протяжении полутора тысячелетий с перерывами был представлен в регионе. Изучение истории распространения на этой территории буддизма насчитывает более полутора веков. Единичные находки свидетельствуют о раннем (VII-VIII вв.) распространении буддизма. В Каялыке был исследован буддийский храм XIII в. На протяжении VIII–X вв. буддизм в Шуской долине был весьма распространен, благодаря поддержке местной общины из второго центра мирового буддизма – монастырских братств Восточного Туркестана. Статья подводит итог последним результатам изучения отдельных буддийских артефактов из долины Шу и городища Талгар, производится систематизация данных интеграция в известную историю буддизма всего запада Центральной Азии. </div><div style="text-align:justify;"><b>Ключевые слова:</b> Шу, Иле, буддизм, раннее средневековье, карлуки, кидани, городище, Шелковый путь. </div>