ISSN: 2710-3994 Volume 2 Number 30 (2022) 19-33 https://doi.org/10.51943/2710-3994.2022.2.75  ҒТАМР 05.31 А.С. Әділбаева¹ , Т.У. Жақыпова ²* ¹Alikhan Bokeikhan Universiti. Қазақстан, Семей;²Семей медициналық университеті. Қазақстан, Семей. *Автор-корреспондент E-mail: aigulmalika@mail.ru (Әділбаева), tdzhakipovaі@mail.ru (Жақыпова) Аңдатпа. Мақаладағы зерттеу жұмысы 1920-30 жылдары аралығындағы Шығыс Қазақстандағы этнодемографиялық үдерістерді зерттеуге арналған. Зерттеу барысында этнодемографиялық өзгерістердің аспектілері, ХХ ғасырдың 20-30 жылдарындағы Қазақстандағы саяси жағдайлар және оның этнодемографияға әсері мен өзгерістері, депортацияланған этностардың саяси тұрмыс жағдайы, өлкедегі этномәдени дамудың барысы мен бағыттары және Қазақстан мәдениетіндегі этностардың орны саралана қарастырылады. ХХ ғасырдың 20-30 жылдар саяси оқиғалар мен науқандарға толы. Азаматтық соғыс кезінде олардың жағдайына наразылықтарға қарамастан, салықты елемеу және әскердің есебінен армияда болатын барлық азық-түлікті тәркілеу қосылды. Мақалада демографиялық процестерді зерттеу ерекшеліктері, популяция құрылымы, орналасуы мен маңызы қарастырылады. 1930 жылдардағы саяси өзгерістер Шығыс Қазақстан облысы халқының әлеуметтік-демографиялық дамуына елеулі әсер етті. Жергілікті халық саны азайды, бірақ халық санының өсуі басқа ұлттардың есебінен болды. Кең көлемді мұрағаттық материалдарға сүйене отырып, 1930 жылы Семей мен Шығыс Қазақстан облыстарына қоныс аударған халықтардың тарихы зерттелген. Зерттеуде 30-шы жылдардағы ашаршылықтың аймақ тұрғындарының демографиялық жағдайына әсері мұрағат құжаттары мен мерзімді басылымдарды, ғылыми зерттеулерді қолдану арқылы. сондай-ақ, демография ғылыми-теориялық мәселелері қарастырылған. Түйін сөздер: Шығыс Қазақстан, саясат, ұйым, ұлт, шекара, халық, аймақ, этнос, жер аудару, көші-қон.

МРНТИ 03.61.00                                                   https://doi.org/10.51943/2710-3994.2022.2.74 А.Т. Абдулина* IDИнститут истории и этнологии им. Ч.Ч. Валиханова. Казахстан, Алматы. *Корреспондирующий автор E-mail: abd_aksunkar@mail.ru (Абдулина) Аннотация. В суверенном Казахстане проводится целенаправленная государственная политика по формированию единого казахстанского народа на основе единой казахстанской идентичности при сохранении языкового и культурного плюрализма. Этнополитика укрепляет межконфессиональное и межэтническое согласие как основу национальной безопасности. Государственная политика развития казахского языка, миграционные и демографические процессы привели к утверждению общей тенденции в области системы образования на постепенное увеличение числа учащихся и школ с казахским языком обучения. Представители крупных этносов Казахстана также имеют возможность получать среднее образование на родных языках, однако нарастает процесс сокращения национальных школ, вызывающий недовольство среди многих этносов. В ходе этноязыковых процессов наблюдается формирование биязычного социально-коммуникативного пространства с преобладанием казахского и русского языков. Однако наличие противоречий в языковой сфере, национально-языковой неудовлетворенности со стороны некоренных этносов остается главным конфликтогенным фактором в республике. В области СМИ с русским языком начал конкурировать казахский язык, имеющий весомый политический ресурс, однако необходимо расширить права этнических меньшинств на доступ к СМИ, вещающим на их родных языках. Большую работу по сохранению и развитию этнических культур проводит Ассамблея народа Казахстана и региональные и национальные культурные центры. Ключевые слова: Ассамблея народа Казахстана, идентичность, культура, толерантность, этнос, этнополитика, язык.

«Еdu.e-history.kz журналы (Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Байланыс, ақпараттандыру және ақпарат комитетінде тіркелген, тіркеу туралы куәлік: 29.10.2014 ж. № 14602-ИА) – тарихи зерттеулердің нәтижелері ұсынылатын электрондық ғылыми басылым. 2014 жылдан бастап шығарылады. <div><br /></div><div>Журнал «Edu.e-history.kz» (зарегистрирован в Комитете связи, информатизации и информации Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан, свидетельство о регистрации: 29.10.2014 № 14602-ИА) – электронное научное издание для публикации результатов исторических исследований. Издается с 2014 года. </div><div>Journal «Edu.e-history.kz» (registered at the Committee for Communications, Informatization and Information of the Ministry for Investments and Development of the Republic of Kazakhstan, registration certificate: 10/29/2014 No. 14602-IA) is an electronic scientific edition for publishing the results of historical studies. Published since 2014. </div>

«Еdu.e-history.kz журналы (Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Байланыс, ақпараттандыру және ақпарат комитетінде тіркелген, тіркеу туралы куәлік: 29.10.2014 ж. № 14602-ИА) – тарихи зерттеулердің нәтижелері ұсынылатын электрондық ғылыми басылым. 2014 жылдан бастап шығарылады. <div><br /></div><div>Журнал «Edu.e-history.kz» (зарегистрирован в Комитете связи, информатизации и информации Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан, свидетельство о регистрации: 29.10.2014 № 14602-ИА) – электронное научное издание для публикации результатов исторических исследований. Издается с 2014 года. </div><div>Journal «Edu.e-history.kz» (registered at the Committee for Communications, Informatization and Information of the Ministry for Investments and Development of the Republic of Kazakhstan, registration certificate: 10/29/2014 No. 14602-IA) is an electronic scientific edition for publishing the results of historical studies. Published since 2014.<br /></div>

«Еdu.e-history.kz журналы (Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Байланыс, ақпараттандыру және ақпарат комитетінде тіркелген, тіркеу туралы куәлік: 29.10.2014 ж. № 14602-ИА) – тарихи зерттеулердің нәтижелері ұсынылатын электрондық ғылыми басылым. 2014 жылдан бастап шығарылады. <div><br /></div><div>Журнал «Edu.e-history.kz» (зарегистрирован в Комитете связи, информатизации и информации Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан, свидетельство о регистрации: 29.10.2014 № 14602-ИА) – электронное научное издание для публикации результатов исторических исследований. Издается с 2014 года. </div><div>Journal «Edu.e-history.kz» (registered at the Committee for Communications, Informatization and Information of the Ministry for Investments and Development of the Republic of Kazakhstan, registration certificate: 10/29/2014 No. 14602-IA) is an electronic scientific edition for publishing the results of historical studies. Published since 2014. </div>