І.Ғ. Ғалымова¹*<a href="https://orcid.org/0000-0001-8349-9123">ID</a>. <div>¹әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті. Қазақстан, Алматы қ. </div><div>*Автор-корреспондент. </div><div>E-mail: i-n-k-a-r@mail.ru (Ғалымова)</div><div style="text-align:justify;"><b>Аңдатпа.</b> ІХ-Х ғасырларда араб географтарының классикалық мектебі қалыптасып, «Жолдар мен елдер» (ал-массалик ва-л-мамалик) деп аталатын біршама еңбектер жарық көріп жатты. Көптеген араб саяхатшылары мен зерттеушілері Шығыс Еуропа мен Орталық Азия елдері мен халықтары туралы мәліметтер жинақтай бастады. Осыған сәйкес, мақалада арабтілді жазба деректерді саралау арқылы, Орталық Азия аймағын мекендеген этностарды бөліп көрсетуге көңіл бөлінді. Аталмыш аймақ халықтарының этникалық тарихын зерттеу негізінен, сенімді деректік базаны қамтамасыз етумен тікелей байланысты болғандықтан, арабтілді деректерге қысқаша шолу жасалынған. Тақырыпты зерттеуде араб географтары Ибн Хордадбехтің, Макдисидің, Ибн Хаукальдың, Ибн Рустенің, әл-Истахридің, әл-Масудидің, әл-Идрисидің және тағы да басқа ғұламалардың еңбектерінің маңыздылығына назар аударылған.</div><div style="text-align:justify;"><b>Түйін сөздер: </b>Орталық Азия, жазба деректер, этнос, этникалық болмыс, этникалық тарих. </div><div style="text-align:justify;"><br /></div>

С.М. Борбасов¹*<a href="https://orcid.org/0000-0002-3105-3696">ID</a>. <div>¹Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты, Қазақстан, Алматы </div><div>*Автор-корреспондент </div><div>Е-mail: Borbasov54@mail.ru (Борбасов) </div><div style="text-align:justify;"><b>Аңдатпа.</b> Мақалада 1917-1919 жылдар аралығында Семей қаласында шығып тұрған «Сарыарқа» газетінің ұстанымдары талданады. Газеттің басты бағыты «Алаш» партиясының ұлт-азаттық идеялары қазақ қауымына түсіндіру және насихаттау болғандығы көрсетіледі. «Сарыарқа» газетінің бүгінгі зерттеушілерге қол жетімді болып отырған 54 санындағы демократиялық қоғам құру идеялары талданады. «Алаш» партиясының серкелері Ә. Бөкейхановтың, М. Дулатовтың, Ж. Аймауытовтың т.б. қазақ қауымын демократия идеялары мен принциптерін қалай түсіндіргендігі ашылады. Әсіресе Бүкілресейлік Құрылтай жиналысына депутаттар сайлауды, Қазақ комитеттерінің жергілікті билік органы ретіндегі ықпалын арттыруды мақсат еткендігі дәлелденеді. «Сарыарқа» газетінің қазақ халқын демократиялық күреске жұмылдырудың жолдарын, тәсілдерін, стратегиясы мен тактикасын насихаттауы талданады. «Сарыарқа» қазақ қауымын демократиялық қоғам құру мақсатында өзінің ұлттық ішкі потенциалына ғана сенуін тәрбиелеуге ұмтылуын жақтағандығы айтылады.</div><div style="text-align:justify;"><b>Түйін сөздер:</b> Құрылтай жиналысы, қазақ қауымы, демократиялық қоғам, ұлттық таңдау, «Алаш» қозғалысы, эволюциялық даму, саяси лидер, ұлттық автономия, қазақ комитеті, мецанаттық, ұлтшылдық идеологиясы, социал-демократия. </div>

С.Р. Сарманова¹*<a href="https://orcid.org/%200000-0002-9604-589X">ID</a>. <div>¹Сибирский филиал Российского НИИ культурного и природного наследия имени Д.С. Лихачева, Россия, Омск </div><div>*Корреспондирующий автор </div><div>E-mail: kurmanova-slu@mail.ru (Сарманова) </div><div style="text-align:justify;"><b>Аннотация. </b>Статья посвящена проблеме сохранения культурного наследия и исторической памяти в пространстве Марксовского краеведческого музея. Автором рассматриваются различные трактовки культурного наследия и исторической памяти. В статье на примере немецкой экспозиции музея раскрывается содержание процесса сохранения и трансляции культурного наследия. В качестве методологического инструментария исследования выступает концепция «мест памяти» французского историка Пьера Нора, объясняющая влияние памятных мест на историческую память народа и сохранение его этнической идентичности. Автором сделан вывод о том, что понятия «культурное наследие» и «историческая память» характеризуются многозначностью и требуют комплексного подхода к изучению, а музейная экспозиция как форма репрезентации истории отражает традиционную культуру поволжских немцев во всем многообразии ее проявлений.</div><div style="text-align:justify;"><b>Ключевые слова: </b>культурное наследие, историческая память, Марксовский краеведческий музей, немецкая экспозиция, «места памяти», традиционная культура. <br /></div>

M.M. Kozybayeva¹*<a href="https://orcid.org/0000-0002-7223-2439">ID</a>. <div>¹Ch.Ch. Valikhanov Institute of History and Ethnology, Kazakhstan, Almaty </div><div>*Corresponding author </div><div>E-mail: koz.mahabbat_85@mail.ru (Kozybayeva) </div><div style="text-align:justify;"><b>Abstract. </b>The paper analyzes the everyday life of urban population of North Kazakhstan in 1920-1930s via analysis of family and social relations of these people. The article provides analysis of scientific literature covering specifics of the studying the everyday life of Soviet Union cities. The author used file copies, museum collections of written documents, statistic materials as sources. Changes in consciousness of citizens of Soviet Union that had led to modernization of social relations on an example of city population of this region are shown in the paper. There were several ways of interference of authorities in family affairs: community participation in family affairs via people courts that conducted divorce proceedings; ban on marriage registration in religious institutions; fight against vestiges in Kazakh society: elimination of bride price (kalym) and plural marriage. Breakup of family relations and distortion of family values were attributes of the period of Great Terror of 1937-1938s. During the years of Stalin repressions thousands of families were destroyed, children of “public enemies” were persecuted more and more widely, people changed surnames and marks of national identity in personal documents. The author came to the conclusion that new forms of political organization of society had impacted modernization of private life, family, marriage and had caused new problems, that manifested themselves in loss of former family values.</div><div style="text-align:justify;"><b>Key words:</b> Soviet society, city family, civil marriage, divorce, reproduction of population, death rate of population, “party purges”, political repressions, “public enemy”.<br /></div>

Tao Lin¹<a href="https://orcid.org/my-orcid?orcid=0000-0003-2446-0450">ID</a>, Abilova Narmina¹*<a href="https://orcid.org/my-orcid?orcid=0000-0002-1698-5778">ID</a>. <div>1Southwest University. School of Politics and Public Administration. Chongqing, China. </div><div>*Corresponding author </div><div>E-mail: tao.lin@list.ru (Tao Lin), narmina.abilova@inbox.ru (Abilova) </div><div style="text-align:justify;"><b>Abstract. </b>This article examines the process of formation of Tengrianism in the cultures of Eastern European peoples of Turkic origin. The study of the history and current state of the Turkic peoples of the Volga region and the Urals will allow you to better choose an angle for considering the history of the culture of the Turks, will provide a basis for the worldview and worldview of these peoples, and will also allow you to better understand the geopolitical events of a particular historical epoch. Rethinking Tengrianism as a system of worldview among the peoples of the Volga-Ural region is important not only from the point of view of the formation of cultural history, but also through the projection of the influence of this region on the history of our own homeland. The commonality of culture, expressed in traditional culture, everyday life, food and customs, allows us to consider the history of this region as a single whole, which prompts us to reconsider a number of nodal problems of the history of the nomads of Eurasia.</div><div style="text-align:justify;"><b>Key words:</b> Tengrianism, Medieval studies, culture, nomadism, Volga region, Urals, world religions, steppe, Middle Ages. <br /></div>