«edu.e-history.kz» электрондық журналы · “Қазақстан тарихы” порталы

UNITED STATES-RUSSIAN CONFLICT OVER WEALTH AND OIL IN CENTRAL ASIA AND THE CAUCASUS
IRSTI 11.25.40 DOI 10.51943/2710_3994_2021_3_129

A.M. Dyab al-Noimat¹ID, M.A. Sultan Alafreet²ID, Zh. Zhengis³*ID

¹University of Jordan. Amman (Jordan)

²University of Al Ain (UAE)

³*Ch.Ch. Valikhanov Institute of History and Ethnology, Kazakhstan, Almaty

*Corresponding author

E-mail: alafreet5@hotmail.com (Dyab al-Noimat),mubaraka_2008@yahoo.com (Sultan Alafreet), zhozhengis@gmail.com (Zhengis)

Abstract. In this article, the authors consider energy as a political force. In their article, the researchers note that from a political, economic and environmental point of view, energy security is one of the most important problems facing all countries of the world. In the study, the authors argue that in recent years, the United States, in turn, has experienced skyrocketing energy prices and geopolitical competition from Russia for energy resources, including energy security, resulting in a conflict of interest. In this case, the article clearly shows that energy security is becoming a serious problem in the world due to the rapid growth in demand for natural fuels. In fact, Central Asia and the Caucasus are the regions where the geopolitics and competition between the United States and Russia are most influenced by their vast energy resources and strategic position. The authors conclude that Central Asia and the Caucasus are of particular interest to the United States and Russia, while Central Asia and the Caucasus is one of the best options for Russia, China, and the United States.

Key words: Energy, United States, Russia, Central Asia, the Caucasus, Competition.

COMPARATIVE ANALYSIS OF POLITICAL REPRESSIONS OF KAZAKHS AND AHISKA TURKS
IRSTI 03.20.00 DOI 10.51943/2710_3994_2021_3_142

E.R. Kochiyev¹*ID

¹Ch.Ch. Valikhanov Institute of History and Ethnology,Kazakhstan, Almaty

^*Corresponding author

E-mail: 87771509380ke@gmail.com (Kochiyev)

Abstract. The aim of this study is to study the joint history of the Kazakhs and the Ahiska Turks, who were subjected to repression in the republics of Central Asia in the 1920s-1950s. This comparative analysis was made through the prism of interethnic harmony. Firstly, the main goal was to establish a result through in-depth study of the issue in order to prove a hypothesis and answer research questions in this scientific work. Secondly, to create a basis for the development of civil society in Kazakhstan and improve the state policy of Kazakhstan in this regard, using a common history to strengthen interethnic harmony. This study used quantitative and qualitative methods to collect data. Until now, the number and personalities of repressed Kazakhs and Ahiska Turks has not been fully determined. Observation of the repressed people, interviews, archival data are important components of this study. The actuality and importance of this study is to determine that the joint history of Kazakhs and Ahiska Turks is the basis of the state interethnic policy. The process of rehabilitation and development of civil society in the Republic of Kazakhstan has been launched at the state level today.

Key words: Repressions, Kazakhs, Ahiska Turks, state-building policy, rehabilitation, development of civil society, interethnic consent.

МНОГОЖЕНСТВО В КАЗАХСТАНЕ
МРНТИ 03.20.00 DOI 10.51943/2710_3994_2021_3_152

Элен Тибо¹*ID

¹Университет Назарбаева, Казахстан, Нур-Султан

^*Корреспондирующий автор

E-mail:helene.thibault@nu.edu.kz(Элен Тибо)

Аннотация. В данной статье исследуется феномен многоженства в современном Казахстане. Некоторые популярные дискурсы связывают многоженство с формой ретрадиционализации, в то время как другие рассматривают его как ответ на предполагаемый демографический дисбаланс в стране и, наконец, некоторые как признак расширения религиозных практик. Однако, материал, собранный для этого исследования, которое основано на крупномасштабном опросе и личных интервью со вторыми женами, показывает, что многоженство не обязательно является религиозной или культурной проблемой, поскольку его практикуют как немусульмане, так и мусульмане. Вместо этого утверждается, что многоженство может представлять для женщин способ избежать традиционных обязательств брака и роли келин. Наконец, в документе также показывается, что, несмотря на широкое распространение, многоженство остается социально неприемлемым в Казахстане.

Ключевые слова: многоженство, токал, брак, развод, ислам, Казахстан, Центральная Азия.

ПРОДОВОЛЬСТВЕННАЯ ПОЛИТИКА СОВЕТСКОЙ ВЛАСТИ В КАЗАХСТАНЕ В УСЛОВИЯХ «ВОЕННОГО КОММУНИЗМА»
МРНТИ 03.00.20 DOI 10.51943/2710_3994_2021_3_167

А.Т. Капаева¹*ID

¹Институт истории и этнологии имени Ч.Ч. Валиханова, Қазақстан, Алматы

*Корреспондирующий автор

E-mail: kapaeva.59 @mail.ru (Капаева)

Аннотация. В 1921-1922 гг. пять губерний Казахстана: Уральская, Оренбургская, Кустанайская, Актюбинская, Букеевская испытывали сильнейший голод. По официальным данным на май 1922 г. голод охватил территорию 1 048 100 кв. м с населением 2 071 222 человек (АП РК, 211:39). В статье рассмотрены предпосылки голода. Главной причиной разразившегося голода, на протяжении долгого времени называли последствия гражданской войны и погодные условия: засуху и джут, охватившие западную часть Казахстана. Предпосылками невиданного голода послужил комплекс причин, главная из которых эта политика большевиков, установивших продовольственную диктатуру, трансформированную в политику «военного коммунизма». Главным звеном этой политики была продразверстка, в результате которой у населения изымалось все «подчистую» силовыми методами – конфискацией и реквизицией. Другой важнейшей причиной голода в 1921-1922 гг. было разрушение традиционной системы хозяйствования казахов, игнорирование большевиками общих закономерностей взаимодействия природно-климатических и социально-экономических факторов.

Ключевые слова: «военный коммунизм», продразверстка, реквизиция, голод, джут, налоги.

МҰСТАФА ШОҚАЙ ЖӘНЕ ШЕТЕЛДЕГІ ҰЛТТЫҚ ӨКІЛДЕРДІҢ ТӘУЕЛСІЗДІК ҮШІН ЖҮРГІЗГЕН КҮРЕСІ
ҒТАМР 03.09.55 DOI 10.51943/2710_3994_2021_3_178

А.Сманова¹*ID, С. Шілдебай²ID

¹Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университеті,Қазақстан, Алматы

¹Қазақстан Республикасы Орталық Мемлекеттік архив, Қазақстан, Алматы

^*Автор-корреспондент

E-mail: aigulsmanova@mail.ru(Сманова), s.shildebai@mail.ru(Шілдебай)

Аңдатпа. Мақала көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері, Түркістан автономиясының жетекшісі Мұстафа Шоқай бастаған шетелдегі ұлттық саяси өкілдердің тәуелсіздік үшін жүргізген күресі мәселесіне арналған. Олардың ішінде қазақ халқының тұтастығы және тәуелсіз мемлекеттілігі үшін күресі, ұлттық интеллигенция өкілдерінің жүргізген қызметтерін қарастырылған. Мұстафа Шоқайдың эмиграция кезіндегі қызметі және тәуелсіздік идеясының большевиктерге қарсы мақсаттары анықталған. Кеңестік кезеңде ұлттық зиялы қауым өкілдерінің түркі халықтарының ортақ мүдделерінің бірлігін жақтап, саяси қуғын-сүргінге ұшырағаны туралы баяндалған. Сонымен бірге эмиграциядағы түрік интеллигенцияларының ұлттық идеялары, шығармалары талданған. Олардың қоғамдық-саяси өмірдің барлық салаларында үстемдік еткен авторитарлық большевиктік режимге және оның жүргізіп отырған қатыгез саясатына қарсы шыққандығы туралы тұжырым жасалған.

Түйін сөздер: эмиграция, саяси көзқарас, автономия, большевик, Түркістан, қоғамдық ой, революционер, Стамбул.

СМАҒҰЛ САДУАҚАСОВТЫҢ ҚАЗАҚСТАНДЫ «КЕҢЕСТЕНДІРУ» ТУРАЛЫ КӨЗҚАРАСТАРЫ ТӨҢIРЕГIНДЕГI ТАРИХНАМАЛЫҚ ДИСКУРС
ҒТАМР 03.61.00 DOI 10.51943/2710_3994_2021_3_189

Ш.Т. Булгауов¹ID, Г.Қ. Мұқанова²*ID

¹Спорт және туризм Академиясы, Қазақстан, Алматы

²Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Қазақстан, Алматы

^*Автор-корреспондент

E-mail: bulgauov.sh@mail.ru(Булгауов), Gulnar_mukanova@mail.ru(Мұқанова)

Аңдатпа. Мақалада белгілі мемлекет және қоғам қайраткері С.Садуақасовтың Қазақстандағы күрделі де қарқынды кеңестік реформалар кезеңінде айтқан саяси көзқарастарын талдау негізінде жазылған. Авторлар тарихнамалық дискурс мәселесін алғаш рет қазақ қоғамының «кеңестіктену» проблемалары туралы қазақ көшбасшысының көзқарастарына қатысты көрсетті. Олар Орталық Азияның кеңестік республикаларындағы дәстүрлі экономикалық және мәдени типті реформалау тақырыбының бірқатар шетелдік тарихнамасын ғылыми айналымға енгізді. Ф.И. Голощекин республикада билік басына келген сәттен бастап қазақ зиялыларының ұстанымы терең өзгерістерге ұшырай бастады. «Садуақасовшылдық», «Қожановшылдық», «Рысқұловшылдық»... мұндай айыптаулар сол кезең үшін үйреншікті жағдайға айналды. Мақалада посткеңестік кезеңдегі шетелдік, кеңестік ғалымдар мен қазақстандық зерттеушілердің тезистері салыстырылады. Авторлар Смағұл Садуақасовтың кеңестік реформалардың мәні туралы терең ойлары бүгінгі күні де өзектілігін жоғалтпайды деп түйіндейді.

Түйін сөздер: тоталитарлық жүйе, реформалар, наразылық, Қазақстан, Сәдуақасов, тарихнама, контрреволюция, бай, репрессия.

ИСТОРИЯ ПОВСЕДНЕВНОСТИ КАК НАПРАВЛЕНИЕ ИСТОРИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ: ПРЕДМЕТ, ИСТОЧНИКИ, МЕТОДЫ
МРНТИ 03.01.07 DOI 10.51943/2710_3994_2021_3_200

И.Ю. Анисимова¹*ID, Ф.С. Рамазанова¹ID, К.Б. Болатова¹ID

¹Казахский гуманитарно-юридический инновационный университет, Казахстан, Семей

*Корреспондирующий автор

E-mail: irina._11@mail.ru (Анисимова), ramazan16@list.ru (Рамазанова), kalamkas_17_81@mail.ru (Болатова)

Аннотация. Статья посвящена относительно новому в исторической науке направлению, предметом исследования которого является обыденный мир обычных людей с их проблемами, заботами и радостями – истории повседневности. История повседневности является направлением исторической науки, основанном на идеях постнеоклассической истории, создающей картины прошлого на принципиально новой методологической основе, предлагая нашему вниманию «очеловеченную» реконструкцию прошлого. Авторами статьи сделана попытка проанализировать методологические основы данного направления, изучив достижения зарубежной, в том числе российской, а также казахстанской историографии. В результате анализа научной проблематики работ, посвященных «истории повседневности», авторы приходят к выводу об актуальности и востребованности данного направления в социогуманитарном знании, о необходимости внедрения в историческую науку современного научного мышления, основанного на признании многовариантности, многослойности окружающего мира и роли человека в нем как главного объекта изучения.

Ключевые слова: история повседневности, методология истории, историография.

CENTRAL ASIA AND THE CAUCASUS IN IRAN’S FOREIGN POLICY STRATEGY 1991-2020
IRSTI 11.25.40 DOI 10.51943/2710_3994_2021_3_212

A.M. Dyab al-Noimat¹*ID

¹University of Jordan, Amman, (Jordan)

^*Corresponding author

E-mail: Alafreet5@hotmail.com (Dyab al-Noimat)

Abstract. This article comes to present the stages of Iran's foreign political strategy in its relationship with the countries of Central Asia and the Caucasus from 1991 to 2019, and the importance of these relations in expanding Iran's interests and ensuring its economic and political interests in the region. In this case, the article clearly shows that Iran's interests are becoming a serious problem in the Central Asia and the Caucasus to the rapid growth in demand for natural fuels. In fact, Central Asia and the Caucasus are the regions where the geopolitics and competition between the United States and Iran are most influenced by their vast energy resources and strategic position. The author conclude that Central Asia and the Caucasus are of particular interest to the Iran, while Central Asia and the Caucasus is one of the best options for Russia, China, and the United States.

Keywords: Energy, Iran, United States, Russia, Central Asia, the Caucasus, Competition.

COMPARATIVE SCIENTIFIC ANALYSIS ON THE POLITICAL AND SOCIAL SITUATION OF THE JAPAN - KAZAKH PEOPLE IN XVIII-XIX CENTURIES
IRSTI 03.20.00 DOI 10.51943/2710_3994_2021_3_224

О. KUANBAY¹*ID

¹Ankara University, Republic of Turkey, Ankara

^*Corresponding author

E-mail: olkube89@gmail.com(Kuanbay)

Abstract. In this article, on the basis of archival documents, a comparative scientific analysis of the political and social situation of the Japanese people during the Tokugawa period and the Kazakh people during the colonial policy of the Russian Empire is carried out. Each scientific fact, confirmed by historical documents, reveals the essence of the article. The article also provides a comparative scientific and expert assessment of domestic and foreign policy and the life of the Japanese and Kazakhs. Historical important events and political and administrative positions of the Japanese and Kazakh peoples are analyzed. Despite the geographical distance between them, archival data show that the Japanese-Kazakh people had the same problems with different taxes during the era of feudal imperialism. Not only the political and social position of the Japanese Kazakh people, but also the spiritual position did not remain outside the scope of scientific research. This topic still requires deep study.

Key words: Tokugawa, colonial politics, Japan, Kazakhstan, sankin-kotai, volost, Daimyo, byi, Shogun

THE FEATURES OF FAMINE OF 1921-1922 IN KAZAKHSTAN AND ITS CONSEQUENCES
IRSTI 03.20.00 DOI 10.51943/2710_3994_2021_3_233

S.K. Malabayev¹ID, M.M. Kozybayeva²*ID

¹H. Karasaev Bishkek State University, Kyrgyzstan, Bishkek

²Ch.Ch. Valikhanov Institute of History and Ethnology,Kazakhstan, Almaty

^*Corresponding author

E-mail: salamat.malabaev@gmail.com (Malabayev), koz.mahabbat_85@mail.ru(Kozybayeva)

Annotation. The article is devoted to the famine of 1921-1922 in Kazakhstan. In the article, the authors reveal the causes and consequences of the famine of 1921-1922 in Kazakhstan, which, in comparison with other affected regions, experienced a greater burden in terms of food security. The famine was aggravated by the devastation and anarchy during the civil war, which prevented the rapid resolution of problems. In the north-western regions of Kazakhstan, famine became possible not only as a result of a natural disaster, but also as a result of the removal of surplus agricultural products by food detachments. The Kazakh people suffered from hunger, especially due to fundamental changes in the economy and a reduction in the number of livestock. The authors come to the conclusion that, although assistance to the hungry was provided, it was clearly insufficient, they show the role of international organizations in the fight against hunger.

Key words: war communism, surplus appropriation, famine, Soviet power, Bolsheviks, commissions to help the starving, charitable organizations.

«edu.e-history.kz» электрондық журналы № 3(27), 2021