Қазіргі таңда қазақтың тамақтануын шайсыз елестету мүмкін емес. Дегенмен, ол салыстырмалы жақында ғана қазақтардың күнделікті өміріне кірді. Ғасырлар бойы қазақтардың өмірінде негізінен қой мен жылқыны бағу басым болған көшпелі мал шаруашылығы болды. Мұндай шаруашылық түрі ұзақ уақыт бойы аз мөлшерде негізделген біржақты қазақ асханасының ерекшеліктері ең алдымен ет және сүт пайдалану, сондай-ақ, тары сияқты астық өнімдерін пайдаланудан құрылды. Алайда, XVIII ғасырдың аяғынан бастап саясаттың салдары ретінде, қазақтардың экономикалық өмірінде іргелі өзгерістер басталды. Салдары жерге отырықшылану мен жер үшін көрші халықтармен жиі қақтығысқа түсу процесіне әкелді. Қазақ тағамында көптеген кірме және жаңа өнімдер келе бастады. XIX ғасырдың аяғында қазақтардың рационына (қазақтар шәй деп атайды) шай кірді.
Формирование казахского этноса – непрекращающийся живой процесс, особое место в котором занимает новое время – XVIII-XIX века. Это один из самых драматичных периодов в истории казахского народа, когда само существование казахов как единого этноса было под реальной угрозой распада. Казахи приспособились к новым реалиям, и жузы сыграли в этом основную роль. Каждый из них оказался своеобразной формой субэтноса, позволившей сохранить этническое целое – казахский этнос в тяжелых и неблагоприятных условиях.
Только в последнее время этнологами обосновывается новая миссия жузов – как субэтносов. По своему происхождению, языку и многим элементам культуры субэтнос представляет собой часть более широкой этнической общности, что также отражается в самосознании его членов и их втором самоназвании или этнониме.
Из более чем ста родов, бывших в XVII веке образовалось три жуза, как более крупные объединения. Считаем их субэтносами, так как они возникли в результате эволюции в целом казахского этноса. И существование субэтносовжузов как частей единого этноса – это исторический результат наиболее приемлемого сохранения этнического единства казахов в условиях нового времени.
Ключевые слова: Казахский этнос, Старший, Средний и Младший жузы, российская колонизация, субэтнос, население, исторический процесс, этногенез.
Мақалада автор ХХ ғасырдың 60-70 жылдары Шығыс Қазақстан территориясында археологиялық зерттеу жұмыстарын жүргізген белгілі археолог Ф.Х. Арсланованың ертесақ кезеңі ескерткіштерін зерттеу ісіне және ғылыми мақалаларына шолу жасайды. Ғалымның ертесақ кезеңінің қалыптасуына қатысты пікірлерінің пайда болу табиғатына және сол кезеңдегі отандық археология ғылымында ертесақ мәдени кешенінің қалыптасуын зерттеген мамандарға әсер еткен теорияларды қарастырады.
Түйін сөздер: Шығыс Қазақстан, археологиялық зерттеулер, ертесақ мәдени кешені, теориялар.
Бұл мақалада қазақ әдебиетінің алып бәйтерегі Абай Құнанбайұлы дискурсындағы ақындық «меннің» көріну сипаттары сөз болады. Ойшыл ақынның өз жайынан сыр шертер лирикалық өлеңдері идеялық тұрғыдан талданып, автор тұлғасының сан қырлы болмысы ашылады. Сонымен қатар Абай өлеңдеріндегі «жұмбақ адам» поэтикалық тіркесі мен жалғыздық феноменіне назар аударылып, ақын шығармашылығындағы философиялық дүниетаным, авторлық эмоция мәселелері қарастырылады. Сондай-ақ ақын өмір сүрген заман тынысы мен дәуір шындығы, сол тұстағы тарихи-әлеуметтік жағдайдың хакім Абай шығармашылығына тигізген ықпалы сөз болады. Автор аталған мақалада данышпан Абайдың авторлық тұлғасы барынша айқын көрінетін бірнеше лирикалық өлеңдерін идеялық, теориялық тұрғыда талдай отырып, Абайдың ақындық кредосының мәніне үңіледі.
Кілт сөздер: лирика, дискурс, ақындық «мен», монодиалог, жалғыздық, эстетика, «жұмбақ адам».
В статье рассматриваются некоторые аспекты по истории археологического изучения региона эпохи бронзы. Исследование имеющихся материалов по бронзоведению позволяет сформировать представление о населении Тургая, обитавшего в период, предшествовавший раннему железному веку. Первые систематические археологические исследования в Казахском Притоболье совпали с изучением памятников эпохи бронзы в целом в Казахстане. В настоящее время большую актуальность приобретают вопросы охраны памятников бронзового века Костанайской области.
