Аңдатпа. Бұл мақалада 1917-1918 жылдары Түркістанда өткен азамат соғысы кезінде орын алған саяси үрдістер мен оқиғалар және ондағы қазақ, жалпы түркістандық зиялы қауым өкілдері мен қайраткерлерінің атқарған рөлі мен орны зерттелген. 1917 жылғы Ақпан революциясынан кейін Түркістан өлкесінде Жетісу облысында Қазақ комитеттері, Сырдария облысында Қазақ-қырғыз кеңестері, одан бөлек Түркістан өлкесі ауқымындағы мұсылмандардың орталық кеңесі, Түркістан өлкесі Қазақ-қырғыздарының кеңесі, «Шуро-и-Ислам», «Шуро-и-улема», «Туран» секілді т.б. ұлттық қоғамдық-саяси ұйымдар құрылғаны белгілі. Бұл ұйымдардың мүддесі ұлт-азаттық қозғалыспен үндесіп жатты. Сондай-ақ, ұлттық қоғамдық-саяси ұйымдар өздерінің мақсатын жүзеге асыруда өзіндік ұстанымдармен дараланды. Кеңестік билік қару күшімен орнағаннан кейін бұл ұйымдарды заңнан тыс деп жариялап, олардың жетекшілерін қуғындау жолына түсті. Болшьшевиктердің мұндай әрекеті жергілікті зиялы қауым өкілдерінің «Ерік», «Түркістан ұлттық бірлігі» секілді т.б. ұйымдарды құрып, ұлттық мүддені қорғау жолындағы қозғалысын өрістетті. Міне, осындай жағдайдағы ұлттық қоғамдық саяси-ұйымдардың құрылуы мен қызметі кеңестік тарих ғылымында маркістік-лениндік методология тұрғысынан халық тілегіне қайшы келетін, ұлттық буржуазияның мүддесін қорғаушы ұйымдар ретінде бағаланып, объективті тұрғыдан зерттелінбеді.

Аңдатпа. Мақалада XIX ғасырдың бірінші жартысындағы Ресей империясының Орталық Азия территориясын игеруде тыңшылық қызметті пайдалануының маңыздылығы мен ерекшелігі қарастырылған. Сонымен қатар, Ресей империясындағы тыңшылық қызметтің рөлі мен құрылымдық дамуы, Орталық Азия аймағындағы тыңшылық қызмет жүргізудің ерекшеліктері туралы айтылады. Шетелдік зерттеулер негізінде Ресей империясы мен Орта Азия хандықтарымен қарым-қатынасы, аймақтың геостратегиялық маңыздылығы талданады. Тыңшылық қызметі ежелден бері Ресей империясы сыртқысаяси ведомствалары мен әскери министрлігі қызметінің маңызды бағыттарының бірі болғандықтан, жаңа территорияларды игеру барысындағы барлау, саралау жұмыстары ерекше қабілетке ие тұлғаларға жүктеліп отырған. ХIХ ғ. басында әскери қимылдардың күшеюіне байланысты тыңшылық алдына жаңа міндеттер қойылып, жаңа күштер мен құралдар тартыла бастады. Тыңшылық қызметті басқару органдарының даму ерекшеліктері, басқару формалары мен тыңшылық қызметке пайдаланылған жансыздардың классификациясы сараланған. Онымен қоса XIX ғасырдың бірінші жартысында аймақта орын ала бастаған ағылшын-орыс бәскелестігі жағдайындағы тыңшылық қызметі сипатталады. Екі ел бәсекелестігі тұрғысында, өңірдегі Ресей империясының тыңшылық қызметті жолға қоюы мен дамытуы, басқаруы, тыңшыларды таңдау ерекшеліктері қарастырылады. Орынбор шекаралық комиссиясының тыңшылар қызметін басқарудағы және дайындаудағы рөлі талданған.

Аннотация. В статье даны предварительные результаты археологической разведки проведенных на территории горных массивов Кокентау и Семейтау относящиеся г. Семей Восточно-Казахстанской области. Административная территория города Семей является одним из слабо изученных районов Казахстана. В ходе разведывательных работ на предмет наличия археологических памятников были осмотрены территории горы Кокентау, и центральная и восточная часть горы Семейтау в результатах которого было зафиксировано нами более пятидесяти археологических памятников разных исторических эпох, начиная от неолита до этнографической соврменности. Были определены границы некоторых археологических памятников. Был составлен топографический план 4 археологических комплексов. Проведенные исследовательские работы показали большие перспективы для дальнейших исследований в аспекты освоение социумов небольших территории в разные исторические периоды. Обозначены перспективные памятники для дальнейшего комплексного исследования. Также, в ходе археологической разведки были выявлены факты незаконного металлопоиска и разрушения объектов историко-культурного наследия.

Аннотация. Казахская степь в XIX веке претерпела существенные изменения: началось активное внедрение в регион имперского закона, трансформация политического и социального устройств по модели империи. Такие изменения стали вызовом для традиционной кочевой элиты и возможностью для неаристократических социальных слоев казахского общества. Во время кардинальных перемен на исторической арене кочевого общества появляются выдающиеся личности – казахские дворяне, адаптировавшиеся к новым порядкам, сохраняя традиционные культурные особенности номадов. Представители казахских дворян активно участвовали в политической и общественной жизни казахского общества имперского периода, оказав важное влияние на развитие образования и культуры среди казахского народа. Данная статья представляет исследование деятельности казахских дворян и их влияние на общественное сознание кочевого казахского общества, на основе изучения биографий ярких представителей казахского дворянства XIX века. *Статья выполнена в рамках реализации проекта №АР 05130813 Министерства образования и науки Республики Казахстан.

Аннотация. В статье рассматривается значение наград Российской империи в XIX – начале XX вв. как для казахских должностных лиц, исполнявших служебные обязанности в системе местного управления, так и для авторитетных казахов, имевших влияние в своих аулах и волостях. Будет уделено внимание характеристике отношения казахского населения и собственно самих казахских чиновников к получаемым наградам. В статье будет рассмотрено символическое значение наград империи для казахов через контекстуальный анализ в региональном разрезе, на примерах практик награждения в Степном крае в XIX – начале XX вв. Автор проследит динамику изменений видов наград, предназначенных для разных социальных групп казахского населения, как следствие распространения сословного деления Российской империи в крае