Яндекс.Метрика
Home » Materials

Materials

Elmira Teleuova, assistant professor of al-Farabi Kazakh National university
УДК 94 (930.85) From history of nomadic customary law

The Kazakh laws originate from Turkic times, and were enriched by the legal practices and cultures of other peoples. Secondly, Kazakh laws borrowed and interpreted adapting to their needs the best samples and models of legal cultures of other peoples. Customary law was designed to address the solution of the complex needs of Kazakh society. Within various historical periods the legal systems aimed to regularize relations between and within nomadic states, have much in common. State structure of Kazakh khanate, system of political governance, legal relations, cultural evolutions originate from early times. Tribal confederations and their legal practices left a rich legacy for Kazakh nomadic society.

Хабижанова Г.Б. – т.ғ.д., Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Қазақстан тарихы кафедрасының профессоры, Сагинаева А.Н. – Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Қа
ӘОЖ 94(=512.1+=16) ХІ-ХІІІ ҒҒ. ҚЫПШАҚТАРДЫҢ ОРЫС КНЯЗДІКТЕРІМЕН САУДА-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖӘНЕ МӘДЕНИ БАЙЛАНЫСТАРЫ

Мақалада ХІ-ХІІІ ғасырладағы қыпшақтардың орыс княздіктерімен қарым-қатынасы мәселелері қарастырылады. Екі этностың ортағасырлардағы қарым-қатынасы сауда, экономика және мәдениет салаларындағы байланыстары негізінде зерттеледі. Автор мақалада қыпшақтардың орыс княздіктерімен қақтығысқа түсу себептерін де ашуға тырысады. Сонымен қатар, қыпшақтарда мемлекеттіліктің қалыптасуы кезеңіндегі, екі этностың тығыз байланыс жасағаны, бір-бірінің мәдениетіне ықпал еткені және байытқаны мысалдар келтіріле отырып, салыстырмалы түрде қарастырылады.

Т.О. Омарбеков т.ғ.д., әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Қазақстан тарихы кафедрасының профессоры
УДК 94 (=5121):502 АЛТЫН ОРДА ХАНЫ ТОҚТАМЫСТЫҢ МӘСКЕУГЕ ЖОРЫҒЫ

Ортағасырлардағы мемлекеттер арасында Алтын Орданың өзіндік ерекше орны бар екені белгілі. Оның қалыптасу, даму және құлдырау кезеңдері болды. Алтын Орданы әр түрі хандар басқарған тұста оның Орыс мемлекетіне деген саясаты да үздіксіз өзгеріп отырды. Алтын Орданың ханы Тоқтамыстың кезінде екі мемлекет арасының шиеленіскені сондай, Тоқтамыс хан Мәскеуге әскери жорыққа аттанды. Мәскеу қаласы үшін және орыс княздіктері үшін үлкен қасіретке айналған бұл жорық орыс жылнамаларында көрініс тапқан. Дегенмен де, бір таң қаларлығы, Мәскеуді күйретуге алып келген осы жорық шын мәнінде Мәскеу княздігінің атын орыс жерніде жарнамалап, орыс княздіктері арасында бұл қаланың орыс мемлекетін біріктіруші қала ретінде рөлін көтере түсті. Оқырманға ұсынылып отырған мақалада орыс-түрік қатынасының елеулі беттері болып табылатын осы тарих екжей-текжейлі баяндалған. Мұнда, Тоқтамыс ханның Мәскеу князі Дмитрий Донскоймен және Орталық Азия өңірінде үлкен империя құрған атақты Әмір Темірмен қайшылықты қарым-қатынасының салдарлары баяндалады. Мақала Тоқтамыс ханның билігінің күйреуінде Әмір Темір мен қарым-қатынасының нашарлауы барысында қалыптасқан ахуалдарды біршама түсінікті және нақты баяндаған. Мақала бұрынғы Еуроцентристтік көзқараста жазылған Алтын Орда мен Мәскеу мемлекетінің қарым-қатынасына қатысты ұстанымдарды жаңаша қарауымен ерекшеленеді.

МАХАЕВА А. Ш. Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті, т.ғ.д., ЧАРГЫНОВА Г. О. Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық
ШЫҒЫС ТҮРКІСТАНДАҒЫ ХІХ ҒАСЫРДЫҢ 60-70 ЖЫЛДАРЫНДАҒЫ САЯСИ ҮДЕРІСТЕРДІҢ ҚАЗАҚТАР МЕН ҚЫРҒЫЗДАРҒА ЫҚПАЛЫ

Мақалада ХІХ ғасырдың 60-70 жылдарында Шығыс Түркістан аумағында қалыптасқан Құлжа сұлтандығы мен Жетішар (Жеті шаһар) мемлекеттеріндегі саяси ахуалдардың қазақтар және қырғыздарға әсері мәселесі ғылыми тұрғыдан талданады. Авторлар өз тұжырымдарын ғылыми еңбектердің мәліметтері және мұрағат деректері бойынша негіздейді.

Алдажұманов Қ.С. Ш.Уәлиханов ат. Тарих және этнология институтының бас ғылыми қызметкері, т.ғ.к.
СОҒЫС КЕЗІНДЕГІ ҚАЗАҚСТАННЫҢ ХАЛЫҚТЫ АЗЫҚ-ТҮЛІКПЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДЕГІ КАРТОЧКА ЖҮЙЕСІ (1941-1945)

Мақалада 1941-1945 жж. соғыс кезінде КСРО үкіметінің халықты азық-түлікпен қамтамасыз ету жүйесі, оның Қазақстандағы Бюросының қызметі зерттелген. Қазақстандағы Карточка Бюросы 1941 ж. жаз бен күзде әр облыста, қалада, ауданда, ауыл кеңестерінде, жұмысшы мекемелерінде құрылған азық-түлікті мөлшермен босату (сату) комиссияларының басын біріктіріп, 1942 ж. ақпаннан 1947 ж. желтоқсанның соңына дейін қызмет етті. Карточка жүйесімен азық-түлік сату ауыл-село халқына таралған жоқ. Карточка жүйесі1941-1947 жж. Қазақстанда жыл сайын орта есеппен 2 млн 200 мыңнан астам адамды қамтыды.