Electronic magazine "edu.e-history.kz" № 4(20), 2019

Өткен ғасырдың жиырмасыншы жылдары қазақтың жазушылар қауымы үшін шығармашылықтағы ұстаным мәселесі аса маңызды мәнге ие болды. Биліктегі идеология тарапынан телінген соцреализм концепциясы шығармашылықтағы ұлт зиялыларын бүтіндей қанағаттандыра алған жоқ. Бұл ретте оған ең алдымен алаштық зиялылар қарсылық танытты. Мағжан Жұмабаевтың қаламынан туып «Табалдырық» аталған құжат олардың ортақ ұстанымы-тын. Мақалада бұл құжаттың (біз оны мазмұнына сәйкес манифест деп атадық) өмірге келген уақыты мен авторлығы жөнінде зерттеу, манифестің графикасындағы фотокөшірмесі, сондай-ақ құжатқа тікелей қатынасы бар мұрағаттық материалдар берілді. Түйін сөздер «Алқа», манифест, ұлттық әдебиет, Алаш зиялылары, соцреализм

В статье рассматривается процесс проведения коллективизации и ликвидация кулачества с новой концептуальной позиции, раскрывается специфика проведения коллективизации и раскулачивания в Казахстане. Раскулачивание являлось одним из основных элементов коллективизации. Метод реализации государственной политики раскулачивания проводился традиционным путем, однако раскулачивание на территории Казахстана имел свои особенности, которые были обусловлены различными факторами В ходе реализации политики раскулачивания имели место «перегибы», допущенных при ликвидации кулацких хозяйств, присвоение конфискованных имуществ и т.д. Условия для злоупотребления и беззакония представителей государства по отношению крестьянства были заложены самой государственной политикой проведения ликвидацией кулачества. В результате проведения политики раскулачивания, Казахстан пострадал больше чем другие регионы Советского Союза, была ликвидирована наиболее активная дееспособная часть крестьянства (шаруа) Ключевые слова: Репрессия, раскулачивание, коллективизация, перегибы, кулак, голод

Мақаланың негізгі мақсаты, алғашқы түрік-ислам мемлекеті болған Қарахандардың Шығыс Түркістан аймағындағы мемлекеттермен орнатқан саяси қатынастарын ашып көрсету. Қарахан мемлекетінің батыс шекарасындағы көршілері Самани (Саманұл-дары), Ғазнауи, Селжұқ, Хорезмшах және Қарақытай мемлекеттерімен арасындағы құдандалық қатынастары, саяси одақтары және соғыстары жайлы деректер мен зерттеулер жеткілікті. Алайда, Қарахандардың шығыс көршілерімен болған саяси байланыстары жайлы ғылыми айналымға түскен зерттеулер саны әлде қайда аз. Қазіргі таңда осы тақырыпқа байланысты деректер мен олардың аудармаларының қолжетімділігі, бұл мәселенің толығырақ зерттелуіне үлкен мүмкіндік беруде.

Данная статья посвящена предварительным результатам работ по исследованию памятников каменного века в местности Ойсылкара (Хромтауский р-н, Актюбинская обл.). В 2019 г. были проведены археологические исследования по выявлению и изучению памятников историко-культурного наследия в окрестности сакрального места Ойсылкара и Монголсай в рамках выполнения Актюбинской областной бюджетной программы «Сакральная география Актюбинской области». В ходе разведочных работ были обнаружены памятники каменного века на первых и вторых надпойменных террасах притоков р. Орь с поверхностным залеганием каменных артефактов. Выявленные памятники каменного века свидетельствуют о заселении региона в эпоху неолита. В результате были получены предварительные сведения о каменном веке региона, намечены маршруты для дальнейших археологических работ.

Бұл мақалада Ембі ауданының дамуына үлкен септігін тигізген Гурьев-Қандыағаш темір жолының салыну тарихы айтылады. Сонымен қоса, ғылыми деректерге сүйене отырып, осы құрылысқа бөлінген қаржы, құрылыс жұмысының барысы, жұмысшылардың еңбектегі ерлігі кеңінен баяндалады.

In the historical literature of recent decades, a lot of research has been devoted to the study of the history of deportation in the USSR. The study of mass repressions has now finally passed from the category of popular topics to the category of scientific fundamental research. However, there are a number of issues that have not been reflected in the scientific literature due to the inaccessibility of archival materials, the primary documents on the basis of which the eviction was made. One of these issues is the study of the forced resettlement of peoples in Kazakhstan as a form of repressive policy of the USSR in the 30-40-ies of the twentieth century. Mass deportations were an integral part of Stalinism. They acted as an instrument of state terror in order to strengthen the Stalinist dictatorship by changing the social, demographic, ethnic shape of entire regions, and acting as one of the links in the creation of a system of forced labour. So, the demographic, social, ethnic, economic processes that accompanied Stalin's forced migrations were long-acting phenomenon. Analysis of their genesis, essence, historical consequences is considered by the modern scientific community as one of the important theoretical problems, the solution of which helps to approach the understanding of the deep factors in the development of Soviet history in the Soviet period Keywords: deportation, Stalinism, genocide, rehabilitation, labour army, demographic processes, multinational state

Ұлы Отан соғысы жылдарындағы өлкелік экономика тақырыбын қайта зерделеу, айтылмаған, жазылмаған ақиқаттарды ашу–қазіргі заман талаптарының жаңа міндеті екені айқындалды. Соғыстың басталуы, халықтың экономиканы соғыс жағдайына бейімдеуі, қазақстандықтардың тылдағы ерліктерін көрсетуі т.б. мәселелерді ғылыми арнадан қайта зерделеу және бұрын айтылмаған соғыс жылдарындағы халықтың ауыр әлеуметтік тұрмыс жағдайларын зерттеудің маңызы артып, бүгінгі өмір талаптарының өзекті мәселесіне айналды. Сондықтан осы ғылыми жұмыста зерттеуге қаланған тақырып – «Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Семей экономикасы» жоғарыда аталған олқылықтарды ескеруге азда болса қосылған үлес деген ойды ұстандық. Басқа өңірліктер сияқты семейліктерде майдан мен оның тылын азықтандырып киіндірді, эвакуацияланған халыққа пана болды, әскери құрамалар дайындап, қаруландырды, майданның өнім сұранысын дер кезінде шығарып отырды. Оның ішінде жеңіл өнеркәсіп салалары сол заманда ерекше дамыған Семей қаласының Ұлы Жеңіске қосқан үлесі бір төбе. Сондықтан, зерттеліп отырған проблемаға орай Семей өңірінің маңызы бар, саяси экономикалық нысандардың бірі болып, майдан арсеналына айналып, орны ерекше екені баршаға аян. Кілт сөздер: Облыс, қала, экономика, тыл, өнеркәсіп, аудан, колхоз, совхоз.