Аңдатпа. Мақалада АҚШ-Қытай сауда текетіресі, COVID-19 пандемиясы, мұнай дағдарысы жағдайында халықаралық сауданың қарқыны күрт төмендеп, мемлекеттердің ЖІӨ құлдырау жағдайында «Бір белдеу - бір жол» жобасынының жүзеге асуындағы сын-қатерлер қарастырылған. Қазіргі әлемдік мұндай қаржы-экономикалық дағдарыстың қысқа әрі уақытша болатындығын, алдағы 1-2 жылда қайта даму деңгейіне оралатындығы қарастырылған. Дегенмен, дағдарыс уақытында әлемдік ірі державалардың өзара ықпалдастығы мен ақпараттық «арпалысы» ушыққанына талдау жасалады. АҚШ-ҚХР сауда соғысының саяси және идеологиялық дәрежеге өткендігін көрсетеді. Осы бірнеше фактордың әсерінен болған дағдарыс жағдайында «Бір белдеу - бір жол» инициативасын іске асырудағы бірқатар кедергілер мен жаңа мүмкіндіктер де мақалада қарастырылған.
Аңдатпа. Осы мақалада қазақ халқының ауызша әдебиетіндегі тұрмыс-салт жырларының алғаш рет Ресей Империясының тапсырысымен жариялана бастағандығы және этнографтардың әр өлкеден жинаған «Бесік жыры» мен «Көңіл айту», «Жоқтау» жырларының ежелгі нұсқаларының тарихи-мәдени контесктінің мәтіндері қарастырылып, салыстырмалы талдау ұсынылды. Біздің зерттеуіміз тұрмыс-салт жырларының ауызша әдебиет пен қазіргі әдебиеттегі нұсқаларының аралығында қандай айырмашылықтардың бар екендігіне негізделгендіктен – айырмашылықтар неден туындап отыр деген сауалға жауап іздедік. Ең алдымен қоғамның даму динамикасының ерекшеліктерін ескердік.
Сондықтан да, «Ауыз әдебиеті мен қазіргі әдебиеттегі тұрмыс-салт жырлары» тақырыбындағы зерттеу еңбегімде халқымыздың ықылым заманнан бері ата-бабалардан қалған мәдени мұрасының бірден-бір өшпеген түрі – тұрмыс-салт жырлары арқылы сақталған ұлттық кодтың қазіргі замандағы маңызы мен бүгінгі күнгі жаңаша түрленген нұсқаларды компаративистикалық көзқараспен саралауды көздедік.
Тұрмыс-салт жырларының ауқымы мейілінше кең. «Тал бесіктен - Жер бесікке» дейінгі адам ғұмырының барлық кезеңінде туындайтын оқиғалар желісіне байланысты туындайтын тұрмыс-салт жырларын зерттеген ғалымдардың еңбектеріне сүйендік. Өз көзқарасымызды тұрмыс-салт жырларының өмірге келу, отбасын құру, өмірден өту атты үш маңызды кезеңіне қатысты туындаған тарихи жырлар ауқымында ұлттық мәдениеттің көздері ретінде қарастырдық.
Сондай-ақ, халық арасында ежелден етене сіңген, бүгінгі күнде де адамдардың қызығушылығын жоғалтпаған, қоғамның айнасы іспеттес айтыс жанрының классикалық үлгісі мен әр кезеңдердегі айтыс саласының майталмандарының лепестерінен мысалдар келтіре отырып, салыстыра зерделедік.
Abstract: The problem of the development socio-ethnic communities and their relationships is relevant and complex in public life. The study of the problem of interethnic and interfaith harmony at the present stage requires special attention.
In this article, the authors address the problems and tools for ensuring the peaceful coexistence of various ethnic groups, which is an essential condition for maintaining stability and security in the country. Distrust between representatives of various ethnic groups and religions creates the basis for the formation and dissemination of ideas of national superiority and religious extremism, a prerequisite for the emergence of mutual enmity and interethnic conflicts. Distrust between representatives of various ethnic groups and faiths creates the ground for formation and dissemination of ideas of national superiority and religious extremism, prerequisites for the emergence of mutual hostility and inter-ethnic conflicts. However, such a distribution of functions and responsibility for the state of affairs in the field of interethnic relations between various state bodies in the absence of a single concept, strategy or action program for the implementation of ethno-national does not seem effective. In particular, this contributes to the lack of clear coordination, inconsistency and unnecessary competition in the relevant activities of certain government bodies.
Аннотация: Начало ХХ века знаменует собой эпоху становления казахской авторской литературы. Закономерным этапом развития казахской духовной жизни той поры явилось то, что художественная литература стала составной и неотъемлемой частью издательского репертуара казахской книги.
Зарождение казахской художественной литературы относится к последней четверти ХІХ в. – это сочинения Шортанбая Канаева и Дулата Бабатаева; к разряду авторской литературы можно отнести также отдельные книги Кашафутдина Шахмарданулы, Акыта Карымсакова и некоторых других авторов. Однако большая часть изданий художественной литературы печатается в начале ХХ в.
В общей сложности до революции 1917 г. на казахском языке было выпущено более двухсот изданий сочинений казахских писателей и переводных книг (202 издания), в том числе: казахская авторская книга – 128, переводная литература – 16, детская и назидательно-дидактическая, включая сочинения религиозно-нравственного содержания – 21, учебники и учебные пособия, составленные казахскими писателями и другими авторами – 28, книги исторического содержания – 9. В это число не вошли переводы произведений русских писателей и учебно-педагогические издания, выпущенные под грифом Православного миссионерского общества и Переводческой комиссии при Управлении Казанского учебного округа, предназначенные для казахских читателей и русско-казахских школ.
Аңдатпа. Мақалада XIX ғасырдан бастап Петропавл қаласының дамуы, этникалық құрамы және әлеуметтік құрылымы жан-жақты зерттелген. XIX ғасырдағы Петропавл қаласының этникалық құрамы және құрылымы, әлеуметтік топтары анықталып, тарихи дереккөздермен көрсетілген. Сондай-ақ мақалада ХІХ ғасырдың бас кезіндегі Солтүстік Қазақстандағы өзге этнос өкілдерінің қоныстану қарқыны мен олардың ұлттық құрамға тигізген әсері жан-жақты қарастырылған. Бұл ретте демографиялық үрдістердің ішінде халықтың көші-қоны маңызды орын алатыны белгілі. Өйткені көші-қон салдарынан қоғамдағы саяси, әлеуметтік-экономикалық өзгерістер орын алады. Осыған орай, көші-қонды тудыратын негізгі факторлар мен көші-қон салдарларын анықтау қажет. Этникалық диаспоралардың қалыптасуы мен орналастырылуы Солтүстік аймақта Кеңес үкіметі тұсында да жалғасын тапқан. Түрлі этникалық топтардың өлкеде кең көлемде пайда болуына көші-қон, депортация сынды факторлар әсер етті.
