В данной статье освещаются особенности старообрядческой культуры русских Казахстана. Статья подготовлена в рамках научного проекта «История межэтнических, межконфессиональных отношений в Республике Казахстан, включая историю наиболее крупных этносов». Одной из задач было поставлно выявление сохранившихся очагов старообрядчества на территории локального проживания староверов на территории Восточно-Казахстанской области с целью определения особенностей языка, материальной и духовной культуры. Автор приходит к выводу, что одной из важнейших причин сохранения устоев, традиций, образа жизни является всеобъемлющая защита у староверов института семьи, игравшей в жизни старообрядческого общества первостепенную роль.
Ключевые термины и понятия: русские Казахстана, раскол, раскольники, староверы, старообрядцы, кержаки, бухтарминцы, лингвистический анализ, материальная и духовная культура.
Статья посвящена рассмотрению результатов изучения истории межэтнических, межконфессиональных отношений в Казахстане, исследованию истории, культуры и традиций отдельных этносов современного Казахстана. В статье определены этапы формирования полиэтничного и поликонфессионального казахстанского общества; изучены экономические, политические, социальные особенности функционирования полиэтнического общества; исследованы принципы и факторы этнической, религиозной, культурной идентичности в Казахстане. В стаье уделено внимание исследованию взаимоотношений ислама и православия на территории Казахстана. Материал получен на основе данных полевых исследований в некоторых регионах Казахстана с использованием анализа статистических источников, анкетирования и интервьюирования.
Ключевые слова: этнос, этническая группа, этническая идентичность, гражданская идентичность, национальное самосознание, миграция, национальная культура.
Мақала қазақстандағы белорус этностық тобының қалыптасу тарихына арналып, белорус ұлтының этногенезі мен мемлекеттігінің негізделуіне назар аударылған. Қазақстандағы белорус этносы өкілдерінің қалыптасу барысы тарихи, саяси, әлеуметтік және экономикалық аспектілерден талданады. Сонымен қатар, Қазақстандағы этносаралық саясатқа мән беріліп, қазақстандық белорустардың этно-мәдени ұйымдарының жұмысы, ана тілі мен дәстүрлерін жаңғырту қадамдары сөз болады.
Мақала «Қазақстан Республикасындағы этносаралық, конфессияаралық қатынастар тарихы, оның ішінде ірі этникалық топтардың тарихы» тақырыбындағы ғылыми бағдарлама шеңберінде дайындалған.
Түйін сөздер: белорустар, Речпосполита, Беларусь, ұлт – азаттық қозғалыстар, жер аудару, ұлт, ассимиляция, Қазақстан, Сібір, Орталық Азия, тың және тыңайған жерлер,депортация, эвакуация.
Мақалада күні бүгінге дейін демократия мен демократиялық үрдістерді саясаттану пәні және оны саяси сипаттау тұрғысынан ғана қарастырылып, осыған орай оның ішкі мәніне тереңірек тарихи тұрғыдан үңіліп сараптау жүргізу ғылыми тұрғыдан алғанда тасада қалып келе жатқандығы айтыла келіп, батыстық және отандық зерттеушілердің еңбегі негізінде осыларға сараптау жүргізігу тырысады. Бұл тарихи, әлеуметтік, мәдени, психологиялық, этнографиялық, философиялық және т.б. зерттеулердегі демократиялық үрдіс құбылысының (феноменінің) теориялық негізін жасауға қазіргі қоғамдағы күн сайын өзгеріп, өсіп отырған заманауи дамулар талабынан туындап отыр. Өйткені тек өткеніміз бен оның тарихын жазуда ғылыми жаңаша суреттеуді ғана енгізіп қою ғана емес, оны қалпына келтірудегі зерттеулер негізіне методологиялық жаңалықтарды енгізу болмақ. Сондықтан болар, демократия мен демократиялық үрдістер тарихының пайда болуы – Батыстағы гуманитарлық ойлаудағы «тарихи-антропологиялық төңкеріс» деген атауменен ғылыми танымда ерекшелене бастағанын айтады.
Тәуелсіз Қазақстан – көпұлтты мемлекет, елімізде 130-ға жуық ұлттың өкілдері өмір сүреді. Оның ішінде түркі халықтарының орны ерекше. Әлемдік өркениетте өзінің анық ізін қалдырған түркі халықтарының тарихы мен мәдениеті, оның ішінде түркі халықтарының тарихи-этнографиялық құндылықтары әлі күнге дейін толығымен кешенді түрде зерттелмей келе жатыр. Осындай маңызды зерттеу нысанына Орталық Азияның түркі халықтары да жатады. Аталмыш мәселе мақаламызда өзбек және қарақалпақ халықтарының дәстүрлі мәдениеті негізінде қарастырылады. Бүгінгі таңда кең байтақ Еуразия алқабын бізге мұра етіп қалдырған бабаларымыздың мол дүниетанымға толы мәдени құндылықтарының сырын ашу этнология ғылымының алдында тұрған өзекті мәселелердің бірі. Аталған проблемалар жалпы түркі жұртына ортақ мұра. Мұндай мәселелерді зерттеу Қазақстандағы ұлттар арасындағы түсіністік пен ынтымақтастыққа қол жеткізуде үлкен септігін тигізері даусыз.
