Аңдатпа. Мақалада үзілістерімен 1822-1840 жж. аралығында болған Жоламан Тіленшіұлы бастаған көтерілістің кейбір қорытындылары сипатталады. Бұл көтеріліс Ресей патшалығының отарлау саясатына қарсы бағытталды. Патша үкіметінің жергілікті билікті мақсатты түрде әлсіретуіне, жерлерді тартып алуына, басқа да қадамдарына қарсы жауап болып табылды. Ауыр қысымдардан жапа шеккен қазақ қауымдары Жоламан Тіленшіұлының туы астына бірігіп өз мүдделерін қорғау жолында азаттық күреске шықты. Өтініш-талаптарына жауап болмаған соң орыс шебіне көптеген шабуылдар ұйымдастырды. Қарсылық қимылдары ұзақ жылдарға созылған үлкен науқанға айналды. Қатаң жазалау шараларының өзі күрес қимылдарын бірден баса алмады. Бірнеше жыл үзілістен соң күрес ошағы Кенесары майданымен бірікті. Бұл жайттар өз заманында үлкен тарихи оқиғалар болып табылды. Жоламан бастаған көтеріліс қазақ даласындағы мықты билік үшін, қазақ қауымдарының біртұтастығы үшін күресті. Бүгінде Отан тарихындағы аз зерттелген тың оқиғалардың бірін құрап отыр. Бұл күресті жаңа деректер негізінде зерттеу, қорытындыларын шығару, оларға баға беру ісі жалғаса беруі қажет. Мақалада архивтік деректерге негізделе отырып аталған қарулы күрестің таралу аумақтары, жасалу жолдары және басқа бірқатар белгісіз тұстары баяндалады.
Аңдатпа. Мақалада Ұлы дала көшпенділері мен көне және ортағасырлық корей мемлекеттерінің арасындағы байланыстардың тарихнамасы қарастырылады. Түркілер мен корей ата-бабаларының арасында мәдени байланыстың бар екенін көрсетеді. Оған дәлел, жартастағы жануарлардың суреттері мен аттың ер тоқымына қатысты сипаттамалар. Кейбір оңтүстік кореялық тарихшылардың пайымдауынша, қытайлық Хан әулеті ғұндармен байланысын үзу үшін ежелгі корей мемлекеті Чосонды қиратқан дейді. VI ғасырдың екінші жартысынан бастап VIII ғасырдың бірінші жартысына дейін Түркілер Когурё, Пэкче, Силла и Пархэ (Бохай) секілді ортағасырлық корей мемлекеттерімен өзара байланыстың болғандығы туралы мәліметтер жазылып кеткен.
«Үш мемлекеттің тарихы» (Корей атауы Самгук саги) кітабындағы ерте ортағасырлық Корей мемлекеті Когуре мен Түркі қағанаты арасындағы байланыстар мысалын келтіреді. Самгук саги «Анналы Когуре» бөлімінде б.з 551 жылы Түрік қағанаты мен Когуре арасындағы алғашқы тіркелген байланыстар баяндалады.
Оңтүстіккорей тарихнамасын зерттеу барысында оңтүстіккорейлік авторлардың жұмыстары қарастырылды. Ол жұмыстарда Білге қаған жазбаларында кездесетін Бокли мемлекеті – ежелгікорейлік Когурё мемлекеті деген болжам жасалынады. Ескерткіштің жазбаларына сәйкес, Бокли елінің өкілдері Бумын және Истеми қағандардың жерлеуіне барып қайтты.
Аңдатпа. Мақалада 1941–1945 жылдардағы соғыс, сол тұстағы біртұтас мызғымас Кеңестер Одағы аталған алып мемлекет үшін ғана емес, оның құрамындағы Қазақ кеңестік республикасы (ҚазКСР) үшін де тарихи кезең болғандығы қарастырылады. Бүкіл Қазақстан халқымен бірге облыс жұртшылығы да осынау ауыр сынды абыроймен көтере алды. Соғыстың алғашқы күнінен бастап-ақ облыста халық шаруашылығын майдан талабына қарай бейімдеу қолға алынды. Сөйтіп барлық өнеркәсіп, ауылшаруашылық және т.б. толықтай «Бәрі де майданға, бәрі де жеңіс үшін!» деген ұранмен майданға үлес қосуға жұмылдырылды. Мақалада көтерілген мәселелер Жамбыл облыстық мемлекеттік архиві құжаттары негізінде баяндалады.
Мақала №AP05132125 «Қазақстанның ұлттық әскери құрамалары соғыс майдандарында (1941-1945 жж.)» жобасы аясында жазылды.
Аңдатпа. Ғылыми жұмыста авторлар Шығыс Қазақстан облысы Қалба-Нарым өңірлерінде қола дәуірі кезеңінің зерттелу тарихы жайында мағлұмат берілген. Белгіленген аймақ қола дәуіріне тән көптеген ескерткіштердің шоғырланған жері деп айтуға болады, сондықтан ғылми жұмыста алғашқы зерттеу жұмыстары, археологиялық қазба жұмыстарымен айналысқан ғалымдар жайында сөз қозғалып отыр. Авторлар ғалымдардың еңбектеріне сүйене отырып, алынған мәліметтер арқылы осы өлкедегі жүргізілген зерттеулерге қысқаша тоқталып кетеді. Ғылыми жұмыста XVIII ғасырдан бастап 1991 жыл Кеңес Үкіметі құлағанға дейін, аталған аймақта зерттеу жұмыстарын жүргізген ғалымдар жайында, сонымен қатар жеке коллекционерлердің аймақта алғашқы саяхаты негізінде, табылған заттар жайлы жазылған. С.С. Черниковтың Шығыс Қазақстан, соның ішінде Қалба-Нарым жоталарында, қола дәуіріне тән ескерткіштерге жүргізген, көптеген зерттеу жұмыстары ежелгі тайпалардың материалдық және рухани мәдениетін сипаттайды. Аймақта жасалған қазба жұмыcтардың қорытындыларына авторлар салыстырмалы анализ арқылы тақырыптың мәнін, мағынасын ашып көрсетеді. Ғылыми жұмыста қола дәуірі тұрғындарының дүниетанымында, жерлеу орындарын зерттеу негізінде: от, жоса, астаяқтың маңыздылығы, өміріндегі алатын рөлдері жайлы мәліметтер келтірілген. Атап айтқанда, Талапты-ІІ, Мыңшұңқыр-ІІІ, Құйған обалары, Зевакино селосы, Кіші қойтас, Нұрмамбет қорымдарындағы ескерткіштерге жүргізілген зерттеу жұмыстарының қорытындылары орын алды.
Аңдатпа. Мақала фольклор және ауыз әдебиеті туындыларын тарихи дерек көзі ретінде зерттеу мәселелеріне арналған. Автор жаңа замандағы Қазақстан тарихының жергілікті деректемелерін қазақ халқының ұлт-азаттық қозғалысын зерттеудегі бірегей материалдар тұрғысында қарастырады.
Қазақтардың Ресей империясының XVIII-XIX ғғ. отаршылдық саясатына қарсылық қозғалыстарының бай тарихы бар. С. Датұлы, И. Тайманов пен М. Өтемісов, К. Қасымұлы т.б. көтерілістері халықтың тарихи жадында жат жерліктерге қарсы азаттық күресі ретінде сақталған. Фольклор және дәстүрлі ауызша тарихнама бұл кезеңдегі халық наразылықтарының сипатын, себебін және барысын қанық көрсетеді. Жұмыста азаттық қозғалысының кейбір мәселелері осы фольклор мәліметтері негізінде қарастырылады.
