Kazakh national intelligentsia in the face A.Bukeyhanova, M.Dulatov, Baytursunova A., M. Shokai, Sh.Kudayberdieva showed that under the rule of tsarist, the representatives of our people showed national consciousness and expressed disagreement with the policies of the Russian government, and quite different from the Russian researchers evaluated the accession of Kazakhstan to Russia. The authors decried the negative effects of reforms carried out by the tsarist government and tried to pay attention to the unjust oppression of the Kazakh people. By its actions, the Kazakh intelligentsia called sons of Alash to fight against the king and strengthened among the Kazakhs protest to the authorities. In the works of Kazakh intellectuals of the early twentieth century marked a critical approach to assessing the merger, it emphasizes compulsion to appeal to the Russian Kazakhs, serious consequences of colonial policy. The return of the creative heritage of the Kazakh intelligentsia, reflected in the conceptual views of modern Russian historians.
Статья посвящена анализу состояния тюркского кочевого общества перед приходом ислама. Автор предлагает новый подход к изучению социальной истории средневековекового Казахстана, учитывающий циклический характер эволюции, динамику и кризисные явления. Использованы средневековые китайские, арабо-персидские источники (в переводе Бичурина, Лю Мао-Цзая, Гибба и др.), современные исследования по номадизму. По мнению автора тюркские сообщества VIII-X вв. находились в состоянии системного кризиса. Необходимо видеть природно-климатические, антропогенные и другие факторы. Периоды социального кризиса осложняются явлениями экономического упадка, голода, уменьшения населения. Обсуждаются вопросы конфликтов, миграций, дезинтеграции, китаизации тюрков, распространения работорговли, деформации этнической ментальности и морального падения. Тюркская традиция перешла в цикл дезорганизации. В дальнейшем для новой организации социальной системы ей понадобился такой эффективный цивилизационный фактор, как ислам.
Исламизация населения средневекового Казахстана является уникальным феноменом с позитивными культурно-цивилизационными последствиями. В средневековую эпоху религии выступали в качестве духовного истока цивилизаций. Исламизация по сути была процессом постепенного изменения и трансформации культурной системы тюрков под влиянием исламского фактора. Необходимо обратить внимание на методологические принципы системного подхода. Исламизация Казахстана оценивается как процесс перехода от архаичной культурной системы тюрков к более совершенной новотюркской (тюрко-мусульманской) культурной системе. В результате исламизации произошел качественный скачок – изменение социума в направлении перестройки в более высокий, цивилизационный тип общества. Возникшая в результате исламизации новая система была субкультурой, интегрированной в универсальную мусульманскую цивилизацию средневековья.
Қазақ жерінде құдық қазу ісі ерте кезеңнен қалыптасқан. Археологтар қола дәуіріне саятын Солтүстік Қазақстандағы Шағалалы қонысынан, Батыс Қазақстандағы Тастыбұлақ қонысынан қазылған цилиндр тәрізді құдықтардың орнын тапқан. Сол заманның өзінде ежелгі тайпалар құдық қазудың күрделі технологиясын меңгерген.
Құдықтар қазақ халқының тіршілікті қамтамасыз ету жүйесінде ауыз суды қамтумен бірге, мал суару жүзеге асыруда маңызды роль атқарған. Көш жолдарын жалғап жатқан құдықтардың маңызды бекет саналды. Маңғыстау мен Үстіртте көш жолдарын құдықтар жалған жатты. Суы тұщы, әрі аса терең емес жерден бір-біріне жақындау етіліп, оншақты құдыққа дейін қазылған. Құдық қазу өте ауыр жұмыс болған. Құдық қазумен арнайы осы істі кәсіп қылған, судың көзін тани білетін шеберлер – құдықшылар айналысты. Шыңырау құдықтардағы жердің тасты қабатын, таза су көздеріне жеткенше ұңғып қазған. Кей жерде тасты қабат 40 метрге дейін жеткен. Құдықшылар диаметрі 1-1,5 метр құдық ішінде отырып жұмыс жасаған, жаздың күні құдық тереңдігінде тон киіп қазған. Құдықтардың әр түрлі атаулары мен түрлерінің қалыптасуы оның орналасқан жері, иесі, тереңдігі мен суының көлеміне байланысты.
Main conceptual positions and methodological paradigms to problem "leading a nomadic life empire" are considered in the article. There are considered different approaches and methods of the study of the shaping and operating the political system "leading a nomadic life empire". The onward development to modern history thought in study social-political sphere of the nomadic formation is shown.
Analysis of the modern historiography on the continuity and transformation of the political organization of nomadic societies in research surveys and discourse observed processes of different directions. Research evidence shows that it is necessary to take into account the problem of succession, analogies and special features of the state in the imperial tradition of the Imperial confederations.The article deals with diversified approaches to the problems by adding the migratory habits of political entities of their systematization and reconstruction of a complex set of different types and models of power coupled into a single imperial structure.
