В статье исследуется жизнь и общественно–политическая деятельность представителя казахской национальной интеллигенции Айдархана Турлыбаева. Опираясь на архивные источники, рассматривается его формирование личности в стенах Омской мужской гимназии и Санкт-Петербургском императорском университете. Блестящие знания, деловые качества и высокий профессионализм позволили А. Турлыбаеву сделать успешную карьеру. В статье делается обзор юридической деятельности Турлыбаева в Омской судебной палате и Тобольском, Омском и Томском окружных судах. После революционных событий 1917 года он активно включается в политическую сферу, подержав идеи движения Алаш. В статье раскрывается период деятельности Турлыбаева в качестве председателя Акмолинского областного комитета и Акмолинского областного комиссариата. Дается оценка его деятельности в качестве представителя Алаш Орды, а также исследуется общественно–политическая деятельность в должности представителя Омской области в Казахской АССР. Турлыбаев разделил судьбу многих видных представителей казахского народа, попавших в жернова советской тоталитарной системы и был репрессирован. Изучение многочисленных документов и архивных материалов показывает, что данная личность сыграла значимую роль в неоднозначных событиях конца ХIХ – ХХ века. Всю его жизнь можно рассматривать как стремление к преобразованиям на благо отечества, посредством личного вклада.
Собрание трудов К.А. Пищулиной, вышедшее в свет в 2016 г., стало настоящим подарком для специалистов по истории средневекового Казахстана и Центральной Азии в целом. Впервые под одной обложкой изданы работы выдающегося исследователя по истории и источниковедению Казахстана эпохи позднего средневековья и его взаимоотношений с соседними государствами, ранее публиковавшиеся в 1960–2000-е гг. преимущественно в труднодоступных для большинства читателей малотиражных сборниках материалов конференций и отдельных периодических изданиях. Издателем сборника стал Институт истории и этнологии им. Ч. Ч. Валиханова (Алматы), а непосредственным инициатором – кандидат исторических наук К.З. Ускенбай, ученик и последователь К.А. Пищулиной, проделавший огромную работу по составлению и редактированию сборника, а также выступивший автором вступительной статьи.
В статье систематизированы и проанализированы Указы Президента и Постановления Правительства и другие правовые документы Республики Казахстан, которые оказали влияние на процесс формирования исторического сознания казахстанцев в годы независимости. Обосновано выделение данных правовых актов как важного источника по исследованию проблемы формирования общественного сознания граждан, определена роль государства и Президента Казахстана как высшего должностного лица страны в этом процессе. Определено значение проанализированных правовых актов как важного источника по научному исследованию аспектов формирования исторического сознания казахстанцев.
Мақалада ғалым, белгілі қоғам қайраткері Қаныш Имантайұлы Сатпаевтың артына көп салалы ғылыми мұрасы мен еңбегі қарастырылған. Ол тау кен ісінің негізін қалаушы, әрі Қазақстандағы кең орындарын тауып, зерттеуші ірі ғалым болып табылады. Қ.И.Сәтбаевтың танымдық диапазоны жаратылыстану ғылымымен ғана шектелмеді, ғалым артынан ғылымның қай саласы болмасын мол мұра қалдырған. Академиктің геологиядан кейінгі рухани мұрасы ұлттық мәдениет, әдебиет, қазақ этнография және өнермен тығыз байланысты,көпшілікке белгілі педагогика мен әдебиет саласындағы еңбектері бар.
Түйіндеме: Мақалада Нәзір Төреқұловтың қызмет еткен, тағдыр кешкен жылдарында жинаған іс-тәжірибесінің арқасында жауапты қызметтер атқарғандығына талдау жасалған.Ол Түркістан Компартиясы Орталық Комитетінің жауапты хатшысы, Түркістан Атқару Комитетінің төрағасы, Шығыс халықтары институты директорының орынбасары және КСРО Орталық Атқару Комитеті жанындағы Орталық баспа басқармасының төрағасы, түрік халықтарының жазуын латын әліппесіне көшіру жөніндегі Орталық Комитеттің төрағасы сияқты басшылық қызметтерді атқару барысына қысқаша түсінік берілген. Аталмыш жұмыстарды атқару барысында Нәзір Төреқұловтың қайраткерлік тұлғасын қалыптасып, мемлекет ісін терең меңгеруге жол ашты.
Нәзір Төреқұлов шебер дипломат ретінде өз мемлекетінің беделін лайықты дәрежеде ұстап тұру, оның саяси, сауда-экономикалық, басқа да мақсаттарын табанды түрде қорғау және аса қажетті ақпараттарды дер кезінде ой елегінен өткізе білу сияқты салаларды терең меңгеріп, осыларды өз қызметінде орындап отырған саясаткер, қазақтан шыққан тұңғыш елші.
