О.Х. Мұхатова¹*<a href="https://orcid.org/0000-0002-8613-7248">ID</a>. <div>¹Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты. Қазақстан, Алматы қ. </div><div>*Автор-корреспондент  </div><div>Е-mail: Orazgul7@rambler.ru (Мұхатова) </div><div style="text-align:justify;"><b>Аңдатпа.</b> Мақалада революцияға дейінгі орыс шенеуніктері мен зерттеушілерінің, педагог мамандардың қазақтардағы ағарту ісінің әртүрлі мәселелерін қарастырған еңбектері тарихнамалық тұрғыда талданады. А. Алектровтың, А.В. Васильевтің, К. Белавиннің еңбектері және мерзімді басылым беттерінде жарияланған Орал, Торғай, Орынбор облыстарындағы қазақ балаларының білім алуы туралы мақалалар талданады. Тарихнамалық фактілерді дәйектеу мақсатында қолданылған кеңестік және посткеңестік кезеңдерде Қазақстанда, Ресей Федерациясында жарияланған зерттеулер қоса талданады. Орынбор Неплюев кадет корпусы, Орынбор фелдьшерлік мектебі, Орынбор шекара комиссиясының жанындағы қазақ балаларына арналған мектеп, Орынбор, Орал, Троицк дала бекіністеріндегі орыс-қазақ бастауыш, екісыныптық ауыл, қазақ мұғалімдер мектептері туралы баяндалған еңбектердің мазмұны, маңызы көрсетіледі. Еңбектердегі оқу орындарының орналасқан аумағы, халқы, оқу орындары, қаржыландырылуы, шығындары, оқушылардың саны, жасы, әлеуметтік құрамы, сыныптарға бөлінуі, оқытылған пәндер, шәкіртақыны тағайындау, оқу ақысы, наным-сенімі туралы мәліметтер келтіріледі. Қазақ балаларының білім алуындағы қиындықтар, отарлаушы елдің қазақ балаларының терең білім алуына мүдделі болмауы, қыз балалардың оқуға тартылмау себептері және т.б. проблемалар тарихнамалық деректердің ауқымында анықталады.</div><div style="text-align:justify;"><b>Түйін сөздер:</b> тарихнама, қазақ ағартуы, орыс зерттеушілері, орыс-қазақ мектептері, әскери училищелер, прогимназия, Орынбор, Орал, Торғай, Троицк. </div>

Е.Ш. Ақымбек¹<a href="https://orcid.org/0000-0002-0603-4514">ID</a>, М.С. Шагирбаев¹*<a href="https://orcid.org/0000-0001-8176-9329">ID</a>. <div>¹Ә.Х. Марғұлан атындағы Археология институты, Қазақстан, Алматы қ. </div><div>*Автор-корреспондент </div><div>Е-mail: eraly_a@mail.ru (Ақымбек), mambet_87@mail.ru (Шагирбаев)</div><div><div style="text-align:justify;"><b>Аңдатпа.</b> Мақалада Талас өңіріндегі ортағасырлық төрткүлдердің зерттелуіне хронологиялық негізде тарихнамалық шолу жасалады. Аталған өңірдегі төрткүлдердің зерттелуі жүйелі түрде топтастырылып, төрткүлдер туралы мәліметтердің ғылыми айналымға енуіне сараптама жүргізіледі. Талас өңіріндегі ортағасырлық төрткүлдердің зерттелуін ХІХ ғасырдың ортасынан бастап бүгінге дейінгі ауқымды хронологиялық кезеңде қарастыра отырып, жүргізілген зерттеу жұмыстарының нәтижелері салыстырмалы түрде зерттеледі. Зерттеу жұмысында Е.И. Агеева, Г.И. Пацевич, К.А. Ақышев, К.М. Байпақов, П.Н. Кожемяко, Т.В. Савельева, М. Елеуов, А.А. Нұржанов, М.С. Қасенов, Н.Н. Маханбаева және т.б. ғалымдардың еңбектеріндегі кезеңдестіру мәселесіне тоқталып, олардың өзара ұқсастықтары мен айырмашылықтары сипатталады. Мақала авторлары бірқатар төрткүлдердің баламалануындағы өзекті мәселелерге тоқталып, Талас өңіріндегі ортағасырлық төрткүлдерге қатысты ақпараттар кешенін хронологиялық тұрғыдан қайта жүйелеу қажеттігін алға тартады. Мақаланың қорытынды бөлімінде төрткүл тәріздес ескерткіштерді зерттеудегі негізгі міндеттерді сипаттай отырып, төрткүлдердің атқарған қызметін анықтау қажеттігі айтылады. </div></div><div style="text-align:justify;"><b>Түйін сөздер:</b> Талас өңірі, ортағасырлық ескерткіштер, төрткүлдер, қала мәдениеті, археологиялық зерттеулер, археологиялық материалдар, тарихнама.<br /></div><div style="text-align:justify;"><br /></div>

Д.Б. Касымова¹<a href="https://orcid.org/%200000-0001-8521-9818">ID</a>, М.Ч. Калыбекова¹*<a href="https://orcid.org/0000-0001-5194-6136">ID</a><div>¹Институт истории и этнологии им. Ч.Ч. Валиханова. Казахстан, г. Алматы. </div><div>*Корреспондирующий автор. </div><div>E-mail: didarkassymova87@gmail.com (Касымова), k.manara@mail.ru (Калыбекова) </div><div style="text-align:justify;"><p><b>Аннотация.</b> В данной статье рассматривается исторический фон казахских миграций на территорию Туркменистана и причины участия казахских родовых подразделений в казахско-туркменских антисоветских выступлениях, так как процесс установления советской власти в Прикаспии и приведение состояние кочевых социумов в соответствие с проектами большевистской модернизации сопровождались кровавыми столкновениями. Казахи Младшего жуза приняли силовую модернизацию и репрессивные кампании режима большевиков как экзистенциальную угрозу, в результате чего некоторая часть населения покинула республику, двигаясь в сторону Туркменистана, ввиду географической близости, многие из них эмигрировали в Иран и Афганистан. На основе анализа материалов сводок ОГПУ и архивных документов в статье реконструируются события, предшествующие вынужденным миграциям казахов на сопредельные территории Туркменистана и их поиски взаимоприемлемого компромисса с лидерами туркменских племен на основе взаимовыгодных интересов в противостоянии общему противнику - советской власти. </p><p><b>Ключевые слова: </b>Казахстан, казахи Младшего жуза, казахи Туркменистана, казахскотуркменские антисоветские восстания, репрессии против казахов, Каракумское и Адайское восстания <br /></p></div>

А.Р. Хазбулатов¹<a href="https://orcid.org/0000-0002-2880-1737">ID</a>, А.И. Ибрагимов²*<a href="https://orcid.org/0000-0003-3203-4961">ID</a>. <div>¹Казахский научно-исследовательский институт культуры, Казахстан, г. Алматы </div><div>²Казахский национальный педагогический университет имени Абая, Казахстан, г. Алматы </div><div>*Корреспондирующий автор  </div><div>E-mail: kaz.madeniet@gmail.com (Хазбулатов), aman.07@inbox.ru (Ибрагимов)</div><div style="text-align:justify;"><b>Аннотация.</b> Традиционные ремесла как значимый элемент нематериального культурного наследия (НКН) занимают важное место в деятельности ЮНЕСКО и его центров, локализующихся во многих странах мира, включая Азиатско-Тихоокеанский регион (АТР). Данная статья посвящена анализу практики сохранения, возрождения и популяризации нематериального культурного наследия в странах АТР на примере традиционных ремесел. Самыми передовыми в исследуемой области считаются Южная Корея, Япония, Китай, Таиланд и ряд других стран. Анализ их практик позволит вычленить наиболее значимые аспекты, которые будут полезны для культурной политики Казахстана в области НКН и, в частности традиционных казахских ремесел. На сегодняшний день очевидно, что традиционные ремесла Казахстана как важная часть наследия, с которыми связан целый комплекс представлений, обрядов и ритуалов, остро нуждаются в разработке обоснованных мер их сохранения, возрождения и популяризации. Целью настоящей статьи является изучение и анализ опыта работы по сохранению, возрождению и популяризации традиционных ремесел в странах АТР, а также стремление вычленить из этого опыта обоснованные практические меры, направленные на устойчивое развитие ремесел современного Казахстана. </div><div style="text-align:justify;"><b>Ключевые слова:</b> Азиатско-Тихоокеанский регион, нематериальное культурное наследие, традиционные ремесла, ЮНЕСКО, Казахстан </div>

Т.Н. Мухажанова¹<a href="https://orcid.org/0000-0002-6994-2798">ID</a>, Г.Е. Сабденова¹<a href="https://orcid.org/%200000-0002-5090-7992">ID</a>, Д.С. Байгунаков²*<a href="https://orcid.org/%200000-0003-3741-9721">ID</a>. <div>¹әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Қазақстан, Алматы </div><div style="text-align:justify;">²Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті, Қазақстан, Алматы<br /></div><div>*Автор-корреспондент </div><div style="text-align:justify;">E-mail: tolkynm3010@gmail.com (Мухажанова), gulmiras2801@gmail.com (Сабденова), dosbol_bs@mail.ru (Байгунаков)<br /></div><div style="text-align:justify;"><b>Аңдатпа.</b> Мажарлардың басқа халықтармен, соның ішінде Орталық Азиядағы көне түркілермен өзара қарым-қатынасына бірқатар зерттеушілер назарын аударды. Дегенмен бұл мәселені зерттеу тарихының негізгі кезеңдерінде жүйелілік байқала қоймайды. Тіпті академиялық басылымдарда ерте орта ғасырлар тарихы бірін-бірі алмастырған тайпалар мен мемлекеттердің тарихы ретінде сипатталады. Мұнда мажарлар туралы мүлдем сөз қозғалмайды да, тіпті олардың өзіндік тарихи дамуы барлық жағынан «сырт» қалып жатады. Мақалада ортағасырлардағы Еуропа аймағын қоныстанған түркі тілді тайпалық одақтардың қоныс аудару мәселелерін зерттеу, тұтас түркі тарихының саяси және этномәдениетін зерттеуге мән беріліп те отыр. Пәнаралық зерттеу еңбектерін зерделей отырып, түркі тайпалық одағының бірі мажарлардың қазіргі Шығыстан – Батыс Еуропаның далалық аймақтарына қоныс аударуының себебі мен салдарын ашуға мол мүмкіншіліктер бар. Мақалада X ғасырдағы мажарлардың тайпалық бірлестігінің Орта Дунайға келуі көптеген түркі тайпаларының Еуропаға үздіксіз келуін ерте ортағасырлардан бері келе жатқан үрдісті жалғастырушы және басқа көштерге негіз болуы да қарастырылады. </div><div style="text-align:justify;"><b>Түйін сөздер:</b> этномәдениет, этногенез, этноним, христиан діні, ассимиляция, этноконсолидация, семантика, конфедерация<br /></div>