Бұл мақалада қазақ халқында егiншiлiкке, жер өңдеуге байланысты әдет-ғұрыптар мен жора-жосындар, аңыз- әпсаналар қарастырылған. Егіншілікке байланысты наным-сенімдер мен ғұрыптардың тамыры көне дәстүрлерге кететіндігі айтылады. Егіншіліктің желеп-жебеушісі және егіншілердің тұңғыш үйретушісі болып мифтік кейіпкер — қасиетті Диқан бабаға табынғандығы айтылады. Егіншілікке байланысты қырман түп,қырман түнету ат дорба, аққұла, кеусен, Сабантой, арық той, тасаттық сияқты әдет-ғұрыптар мен жора-жосындар жасалады. Мысалы құрғақшылық кезінде жауын шақыру үшін тасаттық жасайтын болған.Онда ауыл адамдар малды сойып қанын арыққа ағызып Алладан егіндеріне жаңбыр жауғызуын сұрайды.
Мақалада Жайық-Ембі мұнайлы ауданының қалыптасу және даму тарихы қарастырылған. Негізінен Орыс Географиялық қоғамы тарапынан жүзеге асырылған зерттеу экспедициялары, барлау жұмыстары мен алғашқы мұнай кәсіпшіліктерінің құрылу мәселелері талқыланған. Геологиялық зерттеулердің нәтижелерінің жағымды болуы ХІХ ғасырдың соңында бұл аймаққа көптеген орыс кәсіпкерлерінің бет алуына алып келді. Көп ұзамай Жайық-Ембіде мұнай іздеу және барлау үшін көптеген қоғамдар, серіктестіктер және фирмалар құрылды.
Түйін сөздер. Қазба байлықтар, Ресей империясы, экспедиция, мұнай кәсіпшілігі
ХІХ ғ. екінші жартысында оңтүстік, оңтүстік-шығыс Қазақстан өңірлері Түркістан генерал-губернаторлығының Жетісу облысы құрамында болды. Оның Лепсі, Қапал, Жаркент, Верный уездері қазіргі әкімшілік бөлініс бойынша Алматы облысы, ШҚО оңтүстік бөлігі мен Жамбыл облысының шығыс бөлігін қамтыған. Мақалада Археология әуесқойлары Түркістан үйірмесінің белсенді мүшесі, белгілі археолог, этнограф, фольклорист әрі географ Николай Николаевич Пантусовтың Жетісу өнірінде атқарған ізденіс жұмыстарын қарастырылады. Жетісу облысының Лепсі, Жаркент, Қапал, Верный уездерінде үйірме мүшелерінің ішінен тек Н.Н. Пантусов қана 1889-1900 жж. аралығында кең көлемді ізденіс және қазба жұмыстарын жүргізіп, осы уездерде орналасқан ескерткіштердің сипаттамасын, орналасқан жерін және оларға байланысты аңыздарды жинақтап, атқарған жұмысы жайлы үйірме отырыстарында баяндама жасап отырған.
Түйін сөздер: үйірме, Түркістан, археология, ескерткіш, Жетісу, оба, петроглиф, Алтын-Емел.
В работе представлены результаты полевых археологических исследований Сортобинского отряда Жанкентской археологической экспедиции на раннесредневековом городище Сортобе 1 в 2019 году. По предварительным результатам городище Сортобе 1 можно квалифицировать как один из огузских городов-крепостей, существовавших в VIII-IX вв. на нижнем течении Сырдарьи. Вместе с тем, результаты археологических исследований последних лет на раннесредневековых памятниках низовьев Сырдарьи, показывают, что эти города основали представители джетыасарской культуры. Аналогии, археологическим материалам и выявленным строительным конструкциям в ходе археологических раскопок на Сортобе 1, мы встречаем на памятниках восточной группы Джетыасарских городищ и в раннесредневековых поселениях хорезмского оазиса. Это дает возможность реконструировать раннесредневековые внутриродовые, общинные отношения племен, населявших низовья Сырдарьи, а также проследить переход родоплеменных усадебных домов в хорошо защищенные крепости-города.
Ключевые слова: археология, средневековье, огузы, городище, Низовья Сырдарьи, Приаралье, средневековое жилище
Великий Шелковый путь сыграл важнейшее значение в развитии человеческой цивилизации. В его развитии немалая роль принадлежала как Китаю, так и тюркоязычным народам. В настоящее время возникла необходимость интеграции усилий стран расположенный в зоне Великого Шелкового пути в различных сферах, включая социально-гуманитарную сферу. В статье рассматриваются различные аспекты сотрудничества Казахстана, Кыргызстана, Туркменистана и Узбекистана с Китайской Народной Республикой. Также анализируются такие аспекты проблемы как сотрудничество в сфере образования, культуры, науки и рассматриваются перспективы расширения контактов.
Ключевые слова: КНР, Казахстан, Кыргызстан, Туркменистан, Узбекистан, социально-гуманитарная сфера, Один пояс - один путь.
