Ш.Т. Булгауов¹<a href="https://orcid.org/0000-0001-5755-685X">ID</a>, Г.Қ. Мұқанова²*<a href="https://orcid.org/0000-0002-9222-5893">ID</a><p>¹Спорт және туризм Академиясы, Қазақстан, Алматы</p> <p>²Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Қазақстан, Алматы</p> <p></p> <p>^*Автор-корреспондент</p> <p>E-mail: <a href="mailto:bulgauov.sh@mail.ru">bulgauov.sh@mail.ru</a>(Булгауов), <a href="mailto:Gulnar_mukanova@mail.ru">Gulnar_mukanova@mail.ru</a>(Мұқанова)</p> <p></p> <div style="text-align:justify;"><b>Аңдатпа. </b>Мақалада белгілі мемлекет және қоғам қайраткері С.Садуақасовтың Қазақстандағы күрделі де қарқынды кеңестік реформалар кезеңінде айтқан саяси көзқарастарын талдау негізінде жазылған. Авторлар тарихнамалық дискурс мәселесін алғаш рет қазақ қоғамының «кеңестіктену» проблемалары туралы қазақ көшбасшысының көзқарастарына қатысты көрсетті. Олар Орталық Азияның кеңестік республикаларындағы дәстүрлі экономикалық және мәдени типті реформалау тақырыбының бірқатар шетелдік тарихнамасын ғылыми айналымға енгізді. Ф.И. Голощекин республикада билік басына келген сәттен бастап қазақ зиялыларының ұстанымы терең өзгерістерге ұшырай бастады. «Садуақасовшылдық», «Қожановшылдық», «Рысқұловшылдық»... мұндай айыптаулар сол кезең үшін үйреншікті жағдайға айналды. Мақалада посткеңестік кезеңдегі шетелдік, кеңестік ғалымдар мен қазақстандық зерттеушілердің тезистері салыстырылады. Авторлар Смағұл Садуақасовтың кеңестік реформалардың мәні туралы терең ойлары бүгінгі күні де өзектілігін жоғалтпайды деп түйіндейді.</div><div style="text-align:justify;"><b>Түйін сөздер</b>: тоталитарлық жүйе, реформалар, наразылық, Қазақстан, Сәдуақасов, тарихнама, контрреволюция, бай, репрессия.<br /></div>

А.Сманова¹*<a href="https://orcid.org/0000-0002-8241-9256">ID</a>, С. Шілдебай²<a href="https://orcid.org/0000-0001-7110-2571">ID</a><div><p>¹Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университеті,Қазақстан, Алматы </p> <p>¹Қазақстан Республикасы Орталық Мемлекеттік архив, Қазақстан, Алматы</p> <p></p> <p>^*Автор-корреспондент</p> <p>E-mail: <a href="mailto:aigulsmanova@mail.ru">aigulsmanova@mail.ru</a>(Сманова), <a href="mailto:s.shildebai@mail.ru">s.shildebai@mail.ru</a>(Шілдебай)</p> <p></p> <div style="text-align:justify;"><b style="font-weight:bold;">Аңдатпа. </b>Мақала көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері, Түркістан автономиясының жетекшісі Мұстафа Шоқай бастаған шетелдегі ұлттық саяси өкілдердің тәуелсіздік үшін жүргізген күресі мәселесіне арналған. Олардың ішінде қазақ халқының тұтастығы және тәуелсіз мемлекеттілігі үшін күресі, ұлттық интеллигенция өкілдерінің жүргізген қызметтерін қарастырылған. Мұстафа Шоқайдың эмиграция кезіндегі қызметі және тәуелсіздік идеясының большевиктерге қарсы мақсаттары анықталған. Кеңестік кезеңде ұлттық зиялы қауым өкілдерінің түркі халықтарының ортақ мүдделерінің бірлігін жақтап, саяси қуғын-сүргінге ұшырағаны туралы баяндалған. Сонымен бірге эмиграциядағы түрік интеллигенцияларының ұлттық идеялары, шығармалары талданған. Олардың қоғамдық-саяси өмірдің барлық салаларында үстемдік еткен авторитарлық большевиктік режимге және оның жүргізіп отырған қатыгез саясатына қарсы шыққандығы туралы тұжырым жасалған.</div></div><div style="text-align:justify;"><b>Түйін сөздер: </b>эмиграция, саяси көзқарас, автономия, большевик, Түркістан, қоғамдық ой, революционер, Стамбул.<br /></div>

А.Т. Капаева¹*<a href="https://orcid.org/0000-0002-1198-0185">ID</a><div>¹Институт истории и этнологии имени Ч.Ч. Валиханова, Қазақстан, Алматы </div><div>*Корреспондирующий автор </div><div>E-mail: kapaeva.59 @mail.ru (Капаева) </div><div style="text-align:justify;"><b>Аннотация.</b> В 1921-1922 гг. пять губерний Казахстана: Уральская, Оренбургская, Кустанайская, Актюбинская, Букеевская испытывали сильнейший голод. По официальным данным на май 1922 г. голод охватил территорию 1 048 100 кв. м с населением 2 071 222 человек (АП РК, 211:39). В статье рассмотрены предпосылки голода. Главной причиной разразившегося голода, на протяжении долгого времени называли последствия гражданской войны и погодные условия: засуху и джут, охватившие западную часть Казахстана. Предпосылками невиданного голода послужил комплекс причин, главная из которых эта политика большевиков, установивших продовольственную диктатуру, трансформированную в политику «военного коммунизма». Главным звеном этой политики была продразверстка, в результате которой у населения изымалось все «подчистую» силовыми методами – конфискацией и реквизицией. Другой важнейшей причиной голода в 1921-1922 гг. было разрушение традиционной системы хозяйствования казахов, игнорирование большевиками общих закономерностей взаимодействия природно-климатических и социально-экономических факторов. </div><div style="text-align:justify;"><b>Ключевые слова: </b>«военный коммунизм», продразверстка, реквизиция, голод, джут, налоги. <br /></div>

Элен Тибо¹*<a>ID</a><div><p>¹Университет Назарбаева, Казахстан, Нур-Султан</p> <p></p> <p>^*Корреспондирующий автор</p> <p>E-mail:<a href="mailto:helene.thibault@nu.edu.kz">helene.thibault@nu.edu.kz</a>(Элен Тибо)</p> <p></p> <div style="text-align:justify;"><b style="font-weight:bold;">Аннотация. </b>В данной статье исследуется феномен многоженства в современном Казахстане. Некоторые популярные дискурсы связывают многоженство с формой ретрадиционализации, в то время как другие рассматривают его как ответ на предполагаемый демографический дисбаланс в стране и, наконец, некоторые как признак расширения религиозных практик. Однако, материал, собранный для этого исследования, которое основано на крупномасштабном опросе и личных интервью со вторыми женами, показывает, что многоженство не обязательно является религиозной или культурной проблемой, поскольку его практикуют как немусульмане, так и мусульмане. Вместо этого утверждается, что многоженство может представлять для женщин способ избежать традиционных обязательств брака и роли келин. Наконец, в документе также показывается, что, несмотря на широкое распространение, многоженство остается социально неприемлемым в Казахстане.</div></div><div style="text-align:justify;"><p><b>Ключевые слова</b><b>:</b> многоженство, токал, брак, развод, ислам, Казахстан, Центральная Азия.</p></div>

E.R. Kochiyev¹*<a href="https://orcid.org/0000-0003-0894-1342">ID</a><div><p>¹Ch.Ch. Valikhanov Institute of History and Ethnology,Kazakhstan, Almaty</p> <p></p> <p>^*Corresponding author</p> <p>E-mail: 87771509380ke@gmail.com (Kochiyev)</p> <div style="text-align:justify;"><strong style="font-weight:bold;">Abstract. </strong>The aim of this study is to study the joint history of the Kazakhs and the Ahiska Turks, who were subjected to repression in the republics of Central Asia in the 1920s-1950s. This comparative analysis was made through the prism of interethnic harmony. Firstly, the main goal was to establish a result through in-depth study of the issue in order to prove a hypothesis and answer research questions in this scientific work. Secondly, to create a basis for the development of civil society in Kazakhstan and improve the state policy of Kazakhstan in this regard, using a common history to strengthen interethnic harmony. This study used quantitative and qualitative methods to collect data. Until now, the number and personalities of repressed Kazakhs and Ahiska Turks has not been fully determined. Observation of the repressed people, interviews, archival data are important components of this study. The actuality and importance of this study is to determine that the joint history of Kazakhs and Ahiska Turks is the basis of the state interethnic policy. The process of rehabilitation and development of civil society in the Republic of Kazakhstan has been launched at the state level today.</div></div><div style="text-align:justify;"><strong>Key words:</strong> Repressions, Kazakhs, Ahiska Turks, state-building policy, rehabilitation, development of civil society, interethnic consent.<br /></div>