Macro- and Microhistory

Маңғыстау өңірі өзінің географиялық орналасуы жағынан орталықтан оқшау жатқан аудан болатын. Сондықтан бұл өңірмен қатынасу ауыр болды. Орталық қалалармен қатынасу тек Каспий теңізі арқылы ғана жүзеге асты. Оның өзі де тек жаз айларында ғана еді. Ал өңірдің ішінде тек қана түйе көлігі пайдаланылды. Халықтың орналасуы да су көздеріне байланысты. Елуінші жылдардың екінші жартысында еліміз мұнай көздерін ашу үшін Маңғыстау түбегінде іздеу-барлау жұмыстарын жүргізе бастады. Нәтижесінде, 1961 жылы Жетібай мен Өзенде мұнай бұрқағы атқылады. Мамандар бұл өңірде мұнайдың мол қоры бар деген болжам жасады. Ендігі жерде осы өңірдегі мұнай көздеріне барлау-бұрғылау жұмыстарын одан әрі жүргізіп, өндірілген мұнайды орталыққа тасып алу қажеттілігі туды. Сол себепті темір жол салу керек деген шешімге келді. Үкімет бұл міндетті төрт жыл ішінде атқарып шықты. Мақалада осы теміржол құрылысының тарихы сөз болады. Түйін сөздер: Маңғыстау түбегі, Қайдақ, Маңғышлақ, Форт-Шевченко, Ақтау, Мақат, Гурьев, темір жол құрылысы, еңбек озаттары т.б.

Великий Шелковый путь сыграл важнейшее значение в развитии человеческой цивилизации. В его развитии немалая роль принадлежала как Китаю, так и тюркоязычным народам. В настоящее время возникла необходимость интеграции усилий стран расположенный в зоне Великого Шелкового пути в различных сферах, включая социально-гуманитарную сферу. В статье рассматриваются различные аспекты сотрудничества Казахстана, Кыргызстана, Туркменистана и Узбекистана с Китайской Народной Республикой. Также анализируются такие аспекты проблемы как сотрудничество в сфере образования, культуры, науки и рассматриваются перспективы расширения контактов. Ключевые слова: КНР, Казахстан, Кыргызстан, Туркменистан, Узбекистан, социально-гуманитарная сфера, Один пояс - один путь.

Мақалада Жайық-Ембі мұнайлы ауданының қалыптасу және даму тарихы қарастырылған. Негізінен Орыс Географиялық қоғамы тарапынан жүзеге асырылған зерттеу экспедициялары, барлау жұмыстары мен алғашқы мұнай кәсіпшіліктерінің құрылу мәселелері талқыланған. Геологиялық зерттеулердің нәтижелерінің жағымды болуы ХІХ ғасырдың соңында бұл аймаққа көптеген орыс кәсіпкерлерінің бет алуына алып келді. Көп ұзамай Жайық-Ембіде мұнай іздеу және барлау үшін көптеген қоғамдар, серіктестіктер және фирмалар құрылды. Түйін сөздер. Қазба байлықтар, Ресей империясы, экспедиция, мұнай кәсіпшілігі

Егемендік алған кезден бастап қайтадан даму алған ұлттық құндылықтың бірі-қазақ күресі еді. Бұл спорт түрімен әлемнің 60-қа жуық елдерінде айналысады. 2004 жылы Дүниежүзілік қазақша күрес федерациясы құрылды. Бүгінгі таңда 48 елде қазақша күрес федерациясы ресми тіркеліп, жұмыс жасауда. Осы уақыт ішінде 10 рет әлем чемпионаты мен 11 рет Азия чемпионаты және 3 рет Еуропа чемпионаты өткізілді. Сонымен қатар «Қазақстан барысы» мен «Еуразия барысы» сияқты жобалар жұмыс жасап жатыр. Бірақ бұл күресті өзіміздің ұлттық күрес етіп көрсету үшін алдымен оның тарихын қалпына келтіріп алуымыз керек. Тек сонда ғана бұл күрестің қазақтың төл спорты екендігі дәлелденеді. Түйін сөздер: Қазақ күресі, әлем чемпионаты, Азия чемпионаты, «Қазақстан барысы» т.б.

Сталиндік билік жүйесінен кейін, КСРО мемлекетінде шетелге шығу мен шетелдіктерді қабылдаудың құжаттық жүйе тәртіптері біршама жұмсартылды. Әсіресе, ол 1960 жылдардың соңында айтарлықтай жолға қойылды деуге негіз бар. Бірінші ретте, мақалада қарастырылып отырған мерзімдегі ел тұрғындарының шетелге шығу мәселесіндегі құжаттық рәсімдеу тәртіптеріне баса назар аударамыз. Қазақ КСР тұрғындарына шетелге шығудың мүдделері мен талап-тілектері бірнеше бағытта өрбіді. Алдымен, мемлекеттік қызмет аясында іс-сапарлар, екіншісі туристік еңбек демалысы, үшіншісі жеке басының хал-ахуалына байланысты сапар жасау үрдістерін атар едік. Мақалада тоқырау кезеңіндегі Қазақ КСР бойынша қызмет атқарған құжаттық тіркеу жүйесінің тетіктері қарастырылған. Түйін сөздер: құжаттық тіркеу, мемлекеттік орган, виза, тіркеу бөлімдері, социалистік елдер

In the historiography of the problem of «Turkic consolidation and Turkic identity» there are various kinds of theories and research methodologies. Many authors consider this problem in the context of «nationalism» and the aggressive policy of the Turkic-Muslim peoples against the Russian Empire. This is the standard form for the definition of «unity of the Turkic peoples». An analysis of the intelligence information of the tsarist administration and the period of Soviet power, attempts at Turkic consolidation and cooperation show a twofold picture. A large number of archival materials seek to show this issue from an imperial position and blame the Ottoman Empire for this. Although historical documents and studies of European authors reflect «Ottomanism» not as a form of unity of the Turkic peoples, but as an identification of «Islamism». Other materials reflect the «consolidation and cooperation of the Turkic peoples» as a spontaneous movement that damages Russian politics as a whole. Having examined the main sources and materials in this article by means of a comparative and comparative analysis, the problem of consolidation of Turkic peoples is considered in the perspective of cultural interaction, protection of national interests and gaining independence. The beginning of the consolidation and cooperation of the Turkic peoples comes from the Jadid movement, which laid the foundation for the emergence of the idea of «Turkism». This concept reflected its relevance within the framework of the cooperation of the four Turkic states in the system of the Turkic Council. Keywords: Turkic Peoples, Consolidation, Cooperation, Jadidism, Turkism

Аңдатпа: Ұлы далада өмір сүрген қазақ халқының өткені мен бүгінгі тарихына көз жүгіртер болсақ, оның көтерген жүгі ауыр болғандығын көреміз. Сан ғасырлар бойы қалыптасып, өмір сүріп келетін тарихи білім қазақ халқының тарихи ой-санасын айшықтап қана қоймай, қазақ халқының қоғамдық өміріне де тікелей әсерін тигізеді. Қазіргі кездегі әлемдегі барлық салалардағы жаһандық өзгерістер және Қазақстанның қоғамдық өміріндегі өзгерістер, ең алдымен тарихи білім жүйесін жаңартуды талап еткен тұста, өткен тарихымыздың рухани мұрасы мен тәжірибесінің сабақтастығының маңызы өте зор болып табылады. Осы тұрғыдан алғанда Қазақ тарихындағы тарихи білім тақырыбына қатысты мәселелерді қарастыру үшін, Еуропалық және Орта Азия философтары мен ғалымдарының «тарих», «тарихи білім» ұғымдарына қатысты ғылыми еңбектеріне тарихи-философиялық талдау жасау қажеттігі туындауы әбден орынды. Тарихи білім жүйесінің мәселелерін тәжірибе арқылы шешу мүмкін емес. Оның алғышарттары мен бастауларын, тарихи білім сөзінің мағынасын, мәні мен мазмұнын бүтіндей ғылыми тұрғыдан тану қажет. Сондықтан мақалада тарихи білімге қатысты мәселелер қарастырылады. Сонымен қатар тарихи білім ұғымына қатысты зерттеу жұмыстарын жүргізген ғалымдардың берген құнды және әр түрлі көзқарастары мен тұжырымдарына салыстырмалы талдау жасалып, мақалада жан-жақты қарастырылады.

Аңдатпа. Осман империясының тарихында ХІХ ғасыр «Реформалар ғасыры» деген атпен тарихқа енді. Империя өзінің бұрынғы күш-қуатын қайта тіктеп, заманауи саяси-тарихи процеске ілесуге тырысты. Басты себеп, империя көп салада өзімен алыс-жақын тұрған еуропалық империялардан артта қалып қойды. Империяда саяси, экономикалық және әлеуметтік дағдарыс орын алып, ол құлдыраудың басты факторына айналды. Орта ғасырларда онымен тікелей санасып отырған еуропалық империялар енді оны басып озды. Мұндай дағдарыстан шығудың жолы – халықаралық деңгейде қабылданатын мемлекеттік реформалар болды. Солардың бірі – Танзимат реформалары еді. Танзимат реформаларының жүзеге асырылуына Мұстафа Решид пашаның саяси ықпалы өлшеусіз болды. Реформа негізінен батыстық үлгіде қабылдануы тиіс боды. Ұсынылып отырған ғылыми мақалада, Осман империясында Танзимат реформаларының қабылдануында еуропалық жүйенің ықпалы зерттеледі. Сонымен бірге, Сыртқы істер министрі болған Мұстафа Решид пашаның саяси қызметі қарастырылады.