В статье рассматривается развитие и трансформация материальной культуры казахов от традиционной кочевой культуры до оседлой. Трансформация традиционной материальной культуры казахов рассматривается через изучение системы материального производства, общественных отношений, особенностей жизнедеятельности казахов Восточного Казахстана в период с конца XIX –начала XXI веков. В статье раскрываются факторы повлиявшие на изменение материальной культуры от кочевой до оседлой. В первую очередь, раскрывается политика царизма, проводимая касательно казахов номадов, влияние ее на изменение хозяйственного типа казахов, и в следствие этого происходит процесс оседания, изменения бытовых условий, изменения хозяйственного типа, материального производства.
Ключевые слова: культура, казахи Восточного Казахстана, материальная культура казахов, номадизм, оседлость, трансформация, юрта, жилище, жизнедеятельность казахов.
1917 - 1918 жылдары Қазақстан территориясында жер реформасы жүзеге асырылды. Мақалада Ақмола облысындағы қазақ болыстарындағы земство мекемелерінің қалыптасу үрдісі қарастырылады. «Алаш» партиясының өкілдері земствоны өзін өзі басқару жолындағы алғашқы қадам және территориялық ұлттық автономияға өту жолы ретінде қарастырды. 1917 жылы жазда басалған земствоны енгізу бойынша жұмыстар кеңес өкіметінің орнығуымен орта жолдан үзілді. Кеңестер билігі Алаш-Орда үкіметі земстволармен тығыз байланыста болды деп есептеді. Уездерде құрылған Алаш-Орда кеңестері земствоның басқару құзіретіне араласпауға ұмтылғанымен, іс жүзінде оның көптеген қызметтерін атқарды.
Ақмола облысы, қазақ халқы, Алаш-Орда, жергілікті басқару органдары, болыстық земстволар, азамат соғысы.
Мақалада сталиндік саяси қуғын-сүргін жылдарында жазықсыз қудаланып, еңбекпен түзету лагерлері мен түрмелерде азап шеккен әйелдер тағдыры деректер негізінде зерделенген. Кеңестік үлгідегі тоталитарлық қоғам бас бостандығынан айырылғандар еңбегін тегін пайдалануды мақсатты түрде жоспарлап, еңбекпен түзету лагерлер жүйесін кеңінен дамытты. 1930 жылдың ортасына дейін осы мәселе тұрғысында көптеген қаулылар жарық көреді. 1930 жылдың ортасына дейін айыпталған әйелдерге арналған арнайы лагерлер болмағанымен, 1937-жылғы 15-тамыздағы ІІХК-ның № 00486 шұғыл бұйрығынан соң “Отанын сатқандардың отбасы мүшелеріне” арналған арнайы лагерлер құрылды.
АЛЖИР – де жазықсыз азап шеккен аналар тағдыры тоталитарлық жүйенің қылмысы екендігі дәйектеледі.
Кілт сөздер: саяси қуғын-сүргін,тоталитаризм, ұлттық сана, отбасы, саясат, мемлекет, руханилық, қуғын-сүргін шаралары
Территория Восточного Туркестана, в силу своего уникального географического положения, а именно, расположения в самом центре Евразийского континента, оказалась под пристальным вниманием и интересом не только непосредственно России и Китая, но и многих других стран. Западные державы и Япония внимательно следили за ситуацией в регионе. Синьцзян – новые земли, некитайская часть Китая, удаленная от его центра, и оставшаяся за китайской стеной, был обречен стать не только объектом внимания международных игроков, но и сценой для решительной борьбы, иногда имевший подпольный характер. Многие государства преследовали в Синьцзяне свои интересы. Мы рассмотрим в этой статье политику Советского Союза в Синьцзяне в 20-е годы ХХ века. Советское государство унаследовало от Российской империи относительно развитую подпольную агентурную сеть. В 1920-е годы увлеченные идеями мировой революции советские лидеры стали разрабатывать планы создания на территории Синьцзяна независимой Республики, дружественной Советам. Данная статья основана на архивных документах и раскрывает внутреннюю позицию советской Компартии по отношению к Синьцзяну.
Ключевые слова: казахи, уйгуры, Восточный Туркестан, подпольная деятельность, интересы держав, революция
Мақалада көрнекті абайтанушы-ғалым Қайым Мұхамедхановтың Абай текстологиясын зерттеу жайы қарастырылады. Қайым Мұхамедхановтың Абай өлеңдерінің жинағын, Абай мұрасының жазылу, басылу тарихын, ұлы ақын шығармаларының текстологиясын зерттеу ісіндегі жаңа ізденістері баяндалады. Сонымен қатар, аталмыш мақалада қазақ әдебиетінде кенжелеп қалған текстология ғылымының қалыптасу, даму тарихы, теориялық-әдістемелік негіздері сөз болады. Қайым Мұхамедхановтың абайтанудағы ғылыми тұжырымдары мен пайымдаулары жайлы көрнекті қазақ ғалымдарының көзқарастары талданады.
Сондай-ақ автор мақалада абайтанудың білгірі Қ.Мұхамедхановтың ұстазы, ғұлама ғалым М. Әуезовпен рухани жақындығы, ұстаз бен шәкірттің қарым-қатынасына назар аударады. М. Әуезовтің абайтану ғылымының іргетасын қалаудағы ұстаздық бағыт-бағдары мен мақсат-міндеттері және Қ. Мұхамедхановтың ғалымдық парасат-пайымы жан-жақты баяндалады.
Кілт сөздер: Абай мұрасы, текстология, абайтану, автор, қолжазба, түпнұсқа, мәтін, қара сөз.
