Бұл мақалада Қазақстан мен түбі бір Орта Азия халықтарының бала туу, тәрбиелеу үрдісінде кездесетін діни наным-сенімдер мен ырым-тиымдар жөнінде жан-жақты талданған. Қазақтар мен Орта Азия халықтарының ырым-жырымдар жүйесі мен жөн-жоралғылары таразыға салынып, олардың ұқсастығы мен айырмашылығы зерделенген. Мақаланы жазу барысында көптеген ғылыми еңбектер мен этнографиялық экспедициядан жинақталған аса құнды материалдар қолданылды.
В статье рассматриваются концептуальные заключения о таком политическом факторе как "харизма". Выявлены разные подходы и принципы исследования проблемы существования и функционирования властных структур в кочевом обществе. Показан прогресс исторического знанию в изучении проблем социально-политических структур кочевого общества. Анализ современной историографии по проблемам преемственности и трансформации политической организации кочевых обществ показал, что необходимы специальные научные изыскания в отношении институтов власти и властвования, которые образуют особую сферу человеческой деятельности и соответственно особую область культуры и деятельности социальной структуры в целом. В статье освещаются различные концептуальные положения и подходы к проблеме роли «харизматических» лидеров в системе власти кочевых образований, представлен историографический обзор исследовательских парадигм современной исторической науки.
В статье освещаются различные концептуальные положения и подходы к проблеме формирования социально-политических институтов кочевого общества. Представлен историографический обзор исследовательских парадигм современной исторической науки. Анализ современной историографии по проблемам преемственности и трансформации политической организации кочевых обществ показал, что развитие и эволюция кочевых обществ сопровождалось сходными и особенными чертами функционирования. Дискуссии и противоречивые заключения современной науки отражают уровень теоретико-методологических подходов и показывают недостаточность логических инструментов для понимания природы социально-политической организации кочевых обществ.
In the early 21st century the strategic course of development of the Republic of Kazakhstan turns to rapid modernization which aims at placing Kazakhstan amongst 30 more developed countries of the world. The industrial and innovative development, social modernization, active urbanization and gender based undertakings become indisputable and currently important determining factors of the state.
Demographically Kazakhstan is distinguished by the fact that rapid modernization resulted in the interaction and combination of different, sometimes completely opposite, trends which were formed under the influence of different options of reproductive behavior of population in regions. In order to identify these differences the article, based on demographic zoning, highlights regions (clusters) by their birth and mortality rates. General characteristics is provided as well. The article specifies the most important factors which influenced the regional differences in birth and mortality rates (including infant mortality rate).
Reproduction of the population was studied as a set and a result of interaction of two components of its processes - birth and mortality. At the same time the focus was put on the opposite relation: birth and mortality rates are exposed to a certain influence from this result and can change in response to modified general indicators of reproduction of the population.
Мақалада Қазақ хандығының 1727-1732 жж. аралығында жоңғар мемлекетіне қарсы жүргізген соғыстары сөз болады. Тарихтан белгілі Бұланты, Аңырақай шайқасынан бөлек, бұған дейін белгісіз болып келген Талқы соғысы, Тарбағатай жорықтары және т.б. әскери қақтығыстар қарастырылады. Сонымен қатар, алғаш рет тарихи дәлел ретінде Аңырақай шайқасына байланысты қытай деректері келтіріледі⃰. Бұл дерек бойынша Аңырақай шайқасының 1731 жылы орын алғаны, әрі бұл шайқаста қазақтар тарапынан 70 мыңдық әскер қатысқаны және бұл соғыстың басқа да бізге беймәлім тұстары сипатталады.
Қазақ-жоңғар кезіне байланысты тарихи дастандарды жазба деректермен (орыс, қытай деректерімен) ұштастыра отырып қарастырып, нәтижесінде назардан тыс қалып келе жатқан 1730-1731 жылдардағы әскери іс-қимылдар кеңінен қарастырылады. Мақалада қазақ-жоңғар соғыстарына жан-жақты талдаулар жасаланып, тиісті бағалар беріледі. Бұл жылдардағы әскери белсенділік және үстемдік қазақтар тарапынан болғаны анықталады. Сонымен қатар тарихи тұлғалар сөз болып, оның ішінде Абылай ханның алғаш тарихи сахнаға шығу жылдары қарастырылады.
