Междисциплинарные исследования

¹әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Қазақстан, Алматы 

²Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті, Қазақстан, Алматы

*Автор-корреспондент 

E-mail: tolkynm3010@gmail.com (Мухажанова), gulmiras2801@gmail.com (Сабденова), dosbol_bs@mail.ru (Байгунаков)

Аңдатпа. Мажарлардың басқа халықтармен, соның ішінде Орталық Азиядағы көне түркілермен өзара қарым-қатынасына бірқатар зерттеушілер назарын аударды. Дегенмен бұл мәселені зерттеу тарихының негізгі кезеңдерінде жүйелілік байқала қоймайды. Тіпті академиялық басылымдарда ерте орта ғасырлар тарихы бірін-бірі алмастырған тайпалар мен мемлекеттердің тарихы ретінде сипатталады. Мұнда мажарлар туралы мүлдем сөз қозғалмайды да, тіпті олардың өзіндік тарихи дамуы барлық жағынан «сырт» қалып жатады. Мақалада ортағасырлардағы Еуропа аймағын қоныстанған түркі тілді тайпалық одақтардың қоныс аудару мәселелерін зерттеу, тұтас түркі тарихының саяси және этномәдениетін зерттеуге мән беріліп те отыр. Пәнаралық зерттеу еңбектерін зерделей отырып, түркі тайпалық одағының бірі мажарлардың қазіргі Шығыстан – Батыс Еуропаның далалық аймақтарына қоныс аударуының себебі мен салдарын ашуға мол мүмкіншіліктер бар. Мақалада X ғасырдағы мажарлардың тайпалық бірлестігінің Орта Дунайға келуі көптеген түркі тайпаларының Еуропаға үздіксіз келуін ерте ортағасырлардан бері келе жатқан үрдісті жалғастырушы және басқа көштерге негіз болуы да қарастырылады.

Түйін сөздер: этномәдениет, этногенез, этноним, христиан діні, ассимиляция, этноконсолидация, семантика, конфедерация

¹Казахский научно-исследовательский институт культуры, Казахстан, г. Алматы 

²Казахский национальный педагогический университет имени Абая, Казахстан, г. Алматы 

*Корреспондирующий автор  

E-mail: kaz.madeniet@gmail.com (Хазбулатов), aman.07@inbox.ru (Ибрагимов)

Аннотация. Традиционные ремесла как значимый элемент нематериального культурного наследия (НКН) занимают важное место в деятельности ЮНЕСКО и его центров, локализующихся во многих странах мира, включая Азиатско-Тихоокеанский регион (АТР). Данная статья посвящена анализу практики сохранения, возрождения и популяризации нематериального культурного наследия в странах АТР на примере традиционных ремесел. Самыми передовыми в исследуемой области считаются Южная Корея, Япония, Китай, Таиланд и ряд других стран. Анализ их практик позволит вычленить наиболее значимые аспекты, которые будут полезны для культурной политики Казахстана в области НКН и, в частности традиционных казахских ремесел. На сегодняшний день очевидно, что традиционные ремесла Казахстана как важная часть наследия, с которыми связан целый комплекс представлений, обрядов и ритуалов, остро нуждаются в разработке обоснованных мер их сохранения, возрождения и популяризации. Целью настоящей статьи является изучение и анализ опыта работы по сохранению, возрождению и популяризации традиционных ремесел в странах АТР, а также стремление вычленить из этого опыта обоснованные практические меры, направленные на устойчивое развитие ремесел современного Казахстана. 

Ключевые слова: Азиатско-Тихоокеанский регион, нематериальное культурное наследие, традиционные ремесла, ЮНЕСКО, Казахстан

¹Ә.Х. Марғұлан атындағы Археология институты, Қазақстан, Алматы қ. 

*Автор-корреспондент 

Е-mail: eraly_a@mail.ru (Ақымбек), mambet_87@mail.ru (Шагирбаев)

Түйін сөздер: Талас өңірі, ортағасырлық ескерткіштер, төрткүлдер, қала мәдениеті, археологиялық зерттеулер, археологиялық материалдар, тарихнама.

¹Pamukkale University, Republic of Turkey, Pamukkale 

*Corresponding author 

E-mail: soner.saglam@gmail.com (Saglam), goktug3525@hotmail.com (Sozen) 

Abstract. This article examines the concept of criticism as a social theme in the poems of Jambyl Jabayev. The authors also reveal some important social problems of the Kazakh people of that past era in the poems of the great poet. The great poet of the Kazakh steppes, Jambyl Jabayev, is one of the greatest people of the last century in the Turkic world. Jambyl aqyn (poet-author) throughout his hundred-year life tirelessly composed impromptu poems with a dombra (musical instrument of the Kazakh people-auth) in his hand, revealing all the social problems of the Kazakh people. He is well known in all world literature and in Kazakh literature, by his famous aitys (an impromptu contest between two bard poets-auth.) and epics, as well as songs and poems improvised in a special style. Jambyl Jabayev expresses many social problems in his poems, aityses and epics. The poet attaches importance to criticism against the rulers and administration systems of that period. According to Jambyl, the dombra is a bow, and the every word that comes out of his mouth is an arrow. The spiritual heritage of Jambyl Jabaev was studied in Turkey in the form of an extensive scientific topic. The text of this study was prepared in Turkish and translated into English[¹]. 

¹Қорқыт Ата атындағы Қызылорда университеті, Қазақстан, Қызылорда қ.  

*Автор-корреспондент 

E-mail: a.tazhekeyev@gmail.com (Тәжекеев), yslam.kurmaniyazov@gmail.com (Құрманиязов), erom_kz@inbox.ru (Каналхан)  

Аңдатпа. Мақалада Сыр бойындағы аса көрнекті құнды ерте ортағасырлық Қаңлы тайпаларының ескерткіші, Қазақ тарихындағы ерекше орын алатын «Жетіасар мәдениеті» туралы зерделенеді. «Жетіасар» атауының шығуы туралы және Жетіасар қалаларына байланысты ғылыми өлкетанушылық, әдебиеттердегі жыр жазбалар және фольклорлық деректер, аңыз-әңгімелер, ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басында жасалған әскери-топографтардың картографиялық мәліметтері де қарастырылған. Поручик офицер А. Симонов алғаш болып Жeтiacap ескерткіштеріне қазба жұмыстарын жүргізген. Жергілікті халықтан осы қалаға байланысты аңыз әңгімелерін жинастырып, барлау шаралары аясында қазба жұмыстарын да жүргізеді. 1900 жылы «Түркестанские ведомости» газетінің екі санында өз мақаласын жазып қалдырады. Сырдарияның төменгі ағысы Жетіасар қалалары туралы басқа да деректерді А.И. Левшин, А.И. Макшеевтің, Л.Мейердің еңбектерінен кездестіруге болады. Картографиялық мәліметтер ішінен 1851-1863 жылдар аралығындағы Ресей империясы тарапынан түсірілген карталар Жетіасар шатқалындағы ұмыт қалған қалалар атауларын табуға болады. Сонымен қатар, Жетіасар қалаларының шоғырланған аймақтың әр кезеңде түсірілген картографиялық карталарын талдау, сипаттау, баламалану мәселесі қаралған. 

Түйін сөздер: Жетіасар, Сырдария, Арал маңы, өлкетану, картография.